Ở Cữ Không Nên Ăn Gì: 12 Thực Phẩm Cần Tránh Trong Giai Đoạn Hồi Phục

Trong giai đoạn ở cữ, mẹ nên hạn chế hoặc tránh hoàn toàn các món cay nóng như ớt, tiêu, mù tạt, hành tỏi cay—các gia vị này dễ gây nóng trong, kích ứng dạ dày, dẫn đến táo bón hoặc trĩ, đồng thời có thể làm sữa mẹ có mùi không dễ chịu với bé.

• Gây khó tiêu, nóng trong: Món cay làm đường ruột mẹ bị kích thích, tăng nguy cơ đầy hơi chướng bụng, khó tiêu hóa.
• Gây táo bón, trĩ: Giai đoạn hậu sản, mẹ dễ gặp rối loạn tiêu hóa; đồ cay có thể làm nặng hơn tình trạng táo bón, trĩ.
• Tác động đến sữa mẹ và hệ tiêu hóa của bé: Một phần vị cay có thể qua sữa, khiến bé khó chịu, quấy khóc, táo bón.

Thay vì gia vị cay nồng, mẹ nên ưu tiên các món ấm nhẹ, dễ tiêu như canh rau củ, thịt nạc hầm nhừ để giữ cơ thể ấm, hỗ trợ tiêu hóa và đảm bảo dinh dưỡng cho cả mẹ và bé.

Trong giai đoạn ở cữ, mẹ nên hạn chế tối đa các món chiên xào nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh như gà rán, khoai chiên, hamburger… để bảo vệ hệ tiêu hóa và hỗ trợ quá trình hồi phục.

• Gây khó tiêu, đầy bụng: Dầu mỡ làm ăn lâu tiêu, dễ gây tức bụng, chướng hơi, ảnh hưởng không tốt đến mẹ và bé.
• Tăng cholesterol, không lợi sữa: Thực phẩm giàu mỡ bão hòa có thể giảm chất lượng sữa, gây tăng cân không mong muốn cho mẹ.
• Ảnh hưởng đến cân nặng và sức khỏe lâu dài: Thường xuyên ăn đồ chiên rán dễ dẫn đến béo phì, mỡ máu cao, tim mạch và mất vóc dáng sau sinh.

Thay vào đó, mẹ nên chọn cách chế biến đơn giản, hấp, luộc, nướng ít dầu; ưu tiên nhóm thực phẩm dễ tiêu, nhiều rau củ và chất xơ để duy trì sức khỏe, hỗ trợ tiêu hóa và giúp nhanh lấy lại vóc dáng.

Trong giai đoạn ở cữ, mẹ cần tránh các món ăn sống, tái như gỏi cá, sushi, pate chưa chín kỹ hay các thực phẩm lên men mạnh như dưa, mắm, chao… để bảo vệ hệ tiêu hóa và tránh nhiễm khuẩn.

• Nguy cơ nhiễm khuẩn và ký sinh trùng: Thực phẩm sống hoặc lên men không đảm bảo dễ chứa vi khuẩn như Salmonella, E.coli, Toxoplasma…, có thể gây tiêu chảy, sốt, ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ và bé.
• Ảnh hưởng đường ruột mẹ–bé: Mẹ bị rối loạn tiêu hóa dễ dẫn đến mất nước, chất dinh dưỡng, giảm chất lượng sữa; bé qua sữa có thể bị kích ứng, quấy khóc.
• Lên men mạnh – lượng muối cao: Mắm, dưa muối chứa lượng muối và histamine lớn, dễ gây đầy hơi, tăng huyết áp và không tốt cho thận lúc phục hồi.

Thay vì vậy, mẹ nên chọn các món hấp, luộc, hầm nhừ đảm bảo chín kỹ; khi dùng các loại lên men nhẹ (như sữa chua tự làm), cần đảm bảo vệ sinh, hạn chế muối và chỉ dùng vừa phải để hỗ trợ tiêu hóa an toàn.

Giai đoạn ở cữ, mẹ nên hạn chế các loại hải sản có hàm lượng thủy ngân cao như cá ngừ, cá kiếm, cá thu, cá mập hoặc các loài vỏ cứng như sò, ốc, ngao – để bảo vệ hệ thần kinh của mẹ và sự phát triển não bộ của bé.

• Nguy cơ nhiễm thủy ngân: Thủy ngân có thể tích tụ trong sữa mẹ và ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển thần kinh, nhận thức của trẻ sơ sinh.
• Dễ lạnh bụng, khó tiêu: Một số hải sản có tính hàn như sò, ốc, ngao có thể gây đầy hơi, tiêu chảy, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa còn nhạy cảm của mẹ.

Thay vào đó, mẹ nên ưu tiên các loại hải sản ít thủy ngân và giàu omega‑3 như cá hồi, cá trích, tôm, cua nước ngọt, đảm bảo chín kỹ, chế biến nhẹ nhàng (hấp/luộc) để tăng dinh dưỡng, lợi sữa và tốt cho cả mẹ lẫn bé.

Trong giai đoạn ở cữ, lựa chọn đồ uống phù hợp giúp mẹ phục hồi nhanh và sữa chất lượng tốt hơn. Dưới đây là những loại cần hạn chế hoặc tránh:

• Cà phê, trà, chocolate chứa caffeine: Caffeine dễ tích tụ trong sữa, khiến bé quấy khóc, khó ngủ.
• Rượu, bia: Chứa cồn làm giảm tiết sữa, ảnh hưởng phát triển thần kinh của bé và khiến mẹ mệt mỏi.
• Đồ uống có ga, nước ngọt, nước trái cây đóng hộp: Gây đầy hơi, chướng bụng, cản trở tiêu hóa của mẹ.
• Đồ uống lạnh và nước đá: Dễ gây ê buốt răng, ảnh hưởng tiêu hóa và có thể khiến vết thương lâu lành.
• Nước ép cam, chanh, hoặc nước chua: Dù nhiều vitamin C nhưng có tính axit cao, dễ gây trào ngược, tiêu chảy cho bé.

Thay vào đó, mẹ nên ưu tiên uống nước ấm, nước lọc, sữa tươi hoặc sữa chua ít đường, kết hợp với uống trà thảo mộc nhẹ không chứa caffeine để hỗ trợ tiêu hóa, giữ ấm cơ thể, và đảm bảo đủ nước, sữa cho bé trong giai đoạn phục hồi.

Sau sinh – đặc biệt là sinh mổ – chế độ ăn uống kiêng khem đúng cách hỗ trợ vết mổ lành mau, hạn chế sẹo lồi và thâm. Dưới đây là các thực phẩm cần tránh để vết thương phục hồi tối ưu:

• Gạo nếp, xôi, bánh chưng, bánh tét: Các món từ gạo nếp có tính nóng, dễ gây mưng mủ, viêm, hình thành sẹo lồi hoặc thẫm màu vết mổ.
• Rau muống, rau ngót, mồng tơi: Rau màu xanh đậm và rau muống có thể làm vết thương lên da non loang màu, khó lành và dễ tạo sẹo lồi.
• Thịt gà, thịt bò, trứng: Dù giàu đạm, nhưng dễ kích thích tăng sinh collagen quá mức, gây sẹo lồi hoặc sẹo thâm.
• Hải sản, đồ tanh: Cua, ốc, tôm, cá biển chứa protein dễ gây dị ứng, viêm, chậm lành và dễ để lại sẹo xấu.
• Cà phê, trà, rượu, bia: Các chất kích thích như caffeine, cồn gây mất nước, rối loạn đông máu, làm vết mổ lâu lành, tăng nguy cơ sẹo ngứa, lồi.

Thay vì các thực phẩm kể trên, mẹ nên ưu tiên chế độ ăn nhẹ, giàu rau củ nấu chín kỹ, đủ protein nạc và nước ấm – vừa giúp vết mổ mau lành, giảm viêm, vừa tạo điều kiện tốt nhất cho sữa mẹ và sức khỏe lâu dài.

Trong giai đoạn cho con bú, một số thực phẩm có thể làm giảm lượng sữa hoặc thậm chí gây mất sữa tạm thời. Dưới đây là những loại mẹ nên hạn chế hoặc tránh:

• Lá lốt, rau bạc hà, rau mùi tây: Chỉ cần một lượng nhỏ lá lốt hay bạc hà cũng có thể ảnh hưởng đến hormone prolactin, làm giảm và loãng sữa mẹ.
• Bắp cải, rau diếp cá, măng: Các loại rau họ cải và măng chứa tính hàn hoặc độc tố cyanide, ăn nhiều dễ khiến mẹ mất sữa hoặc sữa loãng.
• Mì tôm, đồ ăn nhiều dầu mỡ: Ít chất dinh dưỡng, nhiều phụ gia và dầu mỡ dễ gây nóng trong, làm giảm tiết sữa.
• Caffeine (cà phê, trà, chocolate) & rượu bia: Gây mất nước, ức chế oxytocin – hormone tiết sữa, khiến lượng sữa giảm rõ rệt.
• Trái cây nóng trong (vải, nhãn, đào, me, dưa hấu…): Có độ ngọt/axit cao, dễ gây táo bón, rôm sảy, làm giảm tiết sữa nếu ăn quá nhiều.

Thay vì vậy, mẹ nên xây dựng thực đơn phong phú đa dạng gồm rau củ chín kỹ, thịt nạc, cá ít thủy ngân, ngũ cốc, đủ nước và nghỉ ngơi hợp lý. Đó là bước nền giúp sữa về đều, chất lượng và mẹ – bé luôn khoẻ mạnh.

Trong giai đoạn ở cữ, mẹ nên chú ý tránh các loại thực phẩm dễ gây dị ứng hoặc khó tiêu nhằm bảo vệ hệ tiêu hóa của mẹ và sức khỏe hệ miễn dịch của bé.

• Hải sản dễ dị ứng: Tôm, cua, cá biển và động vật vỏ dễ gây phản ứng dị ứng như nổi mẩn, ngứa, thậm chí sốc phản vệ; cũng có thể khiến bé qua sữa bị kích ứng.
• Sữa và chế phẩm từ sữa: Phô mai, kem, sữa bò chứa lactose và protein dễ gây đầy hơi, tiêu chảy cho mẹ; protein này có thể vào sữa gây bé quấy khóc.
• Đậu và hạt dễ gây dị ứng: Đậu phộng, đậu nành, các loại hạt chứa protein gây dị ứng mạnh, nên hạn chế trong thời gian bú mẹ.
• Rau họ cải dễ gây đầy hơi: Bắp cải, cải xoăn, cải chíp chứa Raffinose – carbohydrate khó tiêu, gây chướng bụng, đầy hơi.
• Đồ ăn chế biến sẵn, nhiều chất bảo quản: Xúc xích, đồ hộp, thực phẩm công nghiệp chứa phụ gia dễ gây rối loạn tiêu hóa và kích ứng da mẹ-bé.

Thay vì vậy, mẹ nên ưu tiên rau củ dễ tiêu, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và nước ấm. Khi thử thực phẩm mới, nên ăn từng ít một, chú ý phản ứng của bé qua sữa để đảm bảo an toàn và hỗ trợ tiêu hóa thật tốt.

Trong giai đoạn ở cữ, mẹ nên hạn chế các thực phẩm chua, axit mạnh hoặc lên men không đảm bảo vì có thể ảnh hưởng đến tiêu hóa và chất lượng sữa mẹ.

• Trái cây chua, axit cao: Cam, quýt, bưởi, xoài xanh, dưa hấu… dù giàu vitamin C, nhưng tính axit cao có thể gây trào ngược, tiêu chảy, hăm tã ở bé và gây đầy hơi, khó tiêu ở mẹ.
• Thực phẩm lên men mạnh: Dưa muối, cà muối, kimchi, mắm, cà chua chua dễ chứa vi khuẩn lên men không an toàn, gây hại cho niêm mạc dạ dày, tạo cảm giác khó chịu.
• Đồ uống có vị chua: Nước chanh đặc, nước ép cam/chanh nguyên chất với hàm lượng axit cao là nguyên nhân gây trào ngược, rối loạn tiêu hóa mẹ-bé.

Thay vì các thực phẩm kể trên, mẹ nên chọn trái cây ít chua (chuối, táo, lê chín), uống nước ấm và bổ sung vitamin C qua trái cây trung tính để đảm bảo tiêu hóa ổn định, sữa thơm ngon và sức khỏe tốt cho cả mẹ và bé.

Trong thời gian ở cữ, cơ thể mẹ đang hồi phục và cần nhiều dưỡng chất, do đó nên tránh sử dụng thực phẩm chức năng giảm cân hay thuốc làm đẹp để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.

• Thực phẩm chức năng giảm cân: Thường chứa chất kích thích, lợi tiểu hoặc gây mất nước, dễ khiến mẹ mệt mỏi, mất sữa, thậm chí ảnh hưởng đến tim mạch hoặc huyết áp.
• Thuốc làm đẹp chứa hormone hoặc chất hóa học: Có thể tác động tiêu cực đến nội tiết tố, ảnh hưởng đến quá trình tiết sữa và sự hồi phục của cơ thể sau sinh.
• Sản phẩm không rõ nguồn gốc: Có nguy cơ chứa chất cấm, độc tố ảnh hưởng đến sữa mẹ, gây hại cho sức khỏe bé khi bú.

Thay vì vậy, mẹ hãy ưu tiên nghỉ ngơi đầy đủ, ăn uống cân bằng, vận động nhẹ nhàng để cơ thể phục hồi tự nhiên. Khi cần sử dụng sản phẩm hỗ trợ, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho mẹ và bé.

Để ở cữ hiệu quả, mẹ nên tuân theo những nguyên tắc dinh dưỡng sau và kết hợp thực đơn thay thế hợp lý, giúp phục hồi nhanh, có nhiều sữa và khỏe mạnh dài lâu:

• Chia nhiều bữa nhỏ mỗi ngày: Ăn 5–6 bữa cách nhau 2–3 giờ giúp duy trì năng lượng ổn định, tránh đầy hơi và hỗ trợ tiêu hóa nhẹ nhàng.
• Đa dạng nhóm chất: Bổ sung đủ đạm (thịt nạc, cá, trứng), tinh bột tốt (gạo lứt, khoai lang), chất béo lành mạnh (dầu oliu, hạt), chất xơ và rau củ nhiều màu sắc.
• Ăn chín uống sôi, thực phẩm tươi sạch: Rửa kỹ, chế biến đảm bảo vệ sinh để tránh vi khuẩn, ký sinh trùng gây ảnh hưởng mẹ và bé.
• An thần ấm áp, dễ tiêu: Ưu tiên món hấp, luộc, hầm nhừ như canh đu đủ hầm xương, cháo gà, súp rau củ, giúp dễ tiêu và giữ ấm cơ thể.
• Bổ sung đủ nước & vitamin: Uống 2–3 lít nước mỗi ngày, kèm theo trà thảo mộc không caffeine và trái cây nhẹ nhàng như chuối, táo để hỗ trợ tiêu hóa và cung cấp vi chất.
• Hạn chế đồ ăn nhanh, gia vị mạnh: Tránh thực phẩm dầu mỡ, cay nóng, thực phẩm chế biến sẵn hay đồ uống có caffeine để bảo vệ sữa và hệ tiêu hóa.

Ví dụ thực đơn mẫu đơn giản cho một ngày ở cữ:

Thực đơn này vừa cân bằng dưỡng chất, vừa hỗ trợ tiêu hóa, giúp mẹ mau hồi phục, sữa dồi dào và tinh thần luôn thoải mái.