Nhiễm Trùng Máu Nên Ăn Gì – 7 Thực Phẩm Lành Mạnh Giúp Hồi Phục Nhanh

Nhiễm trùng máu (sepsis) là tình trạng nhiễm khuẩn toàn thân nghiêm trọng, khiến hệ miễn dịch suy giảm và cơ thể phải "chiến đấu" liên tục, tiêu hao nhiều năng lượng. Trong quá trình điều trị, dinh dưỡng đóng vai trò then chốt để hỗ trợ phục hồi và bảo vệ cơ quan.

• Bổ sung năng lượng: Chế độ ăn phong phú giúp duy trì sức mạnh cho cơ thể vượt qua giai đoạn nhiễm khuẩn.
• Tăng cường miễn dịch: Các chất như protein, sắt, vitamin, khoáng chất giúp tái tạo tế bào, hỗ trợ kháng khuẩn và chống viêm.
• Hỗ trợ tiêu hóa: Chất xơ, probiotic nhẹ nhàng thúc đẩy hấp thu, giảm áp lực cho hệ tiêu hóa và tránh rối loạn đường ruột.

Vì vậy, khi xây dựng thực đơn cho người nhiễm trùng máu, cần kết hợp các nhóm thực phẩm giàu dinh dưỡng, dễ tiêu và có lợi cho hệ miễn dịch, góp phần rút ngắn thời gian phục hồi và nâng cao chất lượng sống.

Để hỗ trợ quá trình hồi phục khi bị nhiễm trùng máu, thực phẩm đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường đề kháng, cung cấp năng lượng và bảo vệ cơ quan.

• Thực phẩm giàu protein: Trứng, sữa, thịt nạc, cá hồi, đậu phụ… protein giúp sửa chữa mô, làm lành vết thương và nâng cao hệ miễn dịch.
• Thực phẩm giàu chất sắt: Thịt đỏ, hải sản có vỏ, gan động vật, rau bó xôi, các loại hạt… giúp tăng oxy trong máu và phòng thiếu máu hiệu quả.
• Thực phẩm giàu chất xơ và vitamin: Rau củ quả như bông cải xanh, khoai lang, táo, bơ, dâu tằm chứa vitamin chống oxy hóa, bảo vệ tế bào và hỗ trợ tiêu hóa.
• Thực phẩm có tính kháng khuẩn: Tỏi, hành tây, quế, su hào… chứa chất chống viêm, kháng khuẩn tự nhiên, giúp cơ thể chống lại vi sinh vật gây hại.

Kết hợp hợp lý các nhóm này trong các bữa ăn hàng ngày — như cháo thịt, súp cá hồi, salad rau củ, sinh tố trái cây — sẽ mang lại năng lượng, hỗ trợ miễn dịch và thúc đẩy phục hồi an toàn, tích cực cho người bệnh nhiễm trùng máu.

Song song với việc bổ sung dưỡng chất, người bệnh nhiễm trùng máu cần kiêng hoặc hạn chế một số thực phẩm để tránh làm tăng tải cho hệ miễn dịch và tiêu hóa.

• Đồ sống, tái hoặc chế biến chưa kỹ: như gỏi sống, tiết canh, sashimi – dễ chứa vi khuẩn, ký sinh trùng, tiềm ẩn nguy cơ tái nhiễm hoặc gây tiêu chảy.
• Thức ăn nhanh, nhiều đường và chất béo: như snack, gà rán, bánh ngọt – khó tiêu, có thể gây viêm và làm trì hoãn quá trình phục hồi.
• Thực phẩm chế biến sẵn, chứa chất bảo quản: như đồ hộp, xúc xích – có thể gây kích ứng đường ruột, ảnh hưởng đến hấp thu chất dinh dưỡng.
• Rượu bia, cà phê và đồ uống có gas: rượu bia làm suy giảm miễn dịch và tổn thương gan; cà phê có thể gây mất ngủ, tăng áp lực đường ruột; nước ngọt có gas chứa nhiều hóa chất không tốt cho sức khỏe.
• Thực phẩm không rõ nguồn gốc: trái cây, rau củ, thịt cá chưa được kiểm định – tiềm ẩn nguy cơ nhiễm khuẩn, hóa chất độc hại.

Bằng cách loại bỏ hoặc hạn chế các nhóm thực phẩm trên, người bệnh có thể giảm nguy cơ kích ứng hệ miễn dịch, cải thiện tiêu hóa và tạo điều kiện thuận lợi cho cơ thể hồi phục nhanh chóng, an toàn.

Để hỗ trợ quá trình hồi phục khi bị nhiễm trùng máu, khẩu phần ăn cần được thiết kế khoa học, đảm bảo cân bằng dinh dưỡng và dễ tiêu hóa.

• Cân bằng năng lượng – protein – chất béo: Cung cấp đủ năng lượng (~600–1200 kcal/ngày, điều chỉnh theo tình trạng bệnh), protein khoảng 0.5–1.5 g/kg/ngày để sửa chữa mô, cùng chất béo ở mức vừa phải để dễ hấp thu.
• Ưu tiên chất xơ và vitamin: Rau củ quả tươi (300 g mỗi ngày) và trái cây giàu vitamin C, A giúp tăng sức đề kháng, cải thiện hệ tiêu hóa và chống oxy hóa.
• Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu: Cháo, súp, canh loãng, sữa, trứng, cá, thịt băm ít mỡ để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa bệnh nhân.
• Chia nhỏ bữa ăn 5–6 lần/ngày: Giúp cơ thể hấp thu đều đặn, hạn chế quá tải tiêu hóa, nâng cao khả năng hấp thu dưỡng chất.
• Tăng dần theo giai đoạn: Bắt đầu với thức ăn lỏng khi bệnh nặng, sau đó chuyển dần sang đặc khi tiến triển tốt, cuối cùng là ăn bình thường và tăng đạm theo nhu cầu.
• Uống đủ nước (~2–2,5 l/ngày): Duy trì cân bằng thể dịch, hỗ trợ chuyển hóa và thải độc giúp giảm gánh nặng lên thận và gan.

Bằng cách tuân thủ các nguyên tắc này, khẩu phần ăn sẽ vừa đảm bảo đủ dinh dưỡng phục hồi, vừa nhẹ nhàng với hệ tiêu hóa, giúp người bệnh hồi phục an toàn, bền vững.

Khi chăm sóc người bệnh nhiễm trùng máu, bước lựa chọn và chế biến thực phẩm vừa đảm bảo an toàn vệ sinh, vừa giữ nguyên dưỡng chất là rất quan trọng.

• Chọn thực phẩm tươi, sạch: Ưu tiên rau củ quả, thịt cá, trứng, sữa chất lượng, rõ nguồn gốc từ siêu thị, cửa hàng uy tín để tránh nguy cơ nhiễm khuẩn.
• Rửa kỹ và chế biến đúng cách: Rửa rau củ bằng nước sạch, ngâm muối loãng; nấu chín kỹ thịt cá, tránh ăn gỏi, tiết canh, đồ tái sống.
• Chế biến đơn giản, dễ tiêu hóa: Chọn các cách nấu hấp, luộc, hầm, nấu súp/cháo giúp giữ dưỡng chất, giảm dầu mỡ và làm nhẹ nhàng cho hệ tiêu hóa.
• Hạn chế gia vị mạnh và chất bảo quản: Tránh dùng quá nhiều ớt, hạt tiêu, muối, bột ngọt; không sử dụng thực phẩm chế biến sẵn có phụ gia hóa chất.
• Đảm bảo vệ sinh khi chế biến: Rửa tay kỹ, khử trùng dụng cụ, chế biến riêng thực phẩm sống và chín để giảm nguy cơ chéo nhiễm khuẩn.

Tuân thủ những lưu ý này giúp giữ an toàn thực phẩm, tối ưu hóa giá trị dinh dưỡng và góp phần mang lại hiệu quả phục hồi tích cực, an toàn cho người bệnh nhiễm trùng máu.

Khi xây dựng thực đơn cho người bị nhiễm trùng máu, cần cân nhắc đặc điểm riêng của từng nhóm đối tượng để đảm bảo an toàn và hiệu quả:

• Người cao tuổi: ưu tiên thức ăn mềm, dễ nhai và tiêu hóa như cháo, súp, canh rau củ, bổ sung đạm từ thịt nạc, trứng, cá hồi và nhiều rau xanh chứa chất xơ hỗ trợ tiêu hóa.
• Trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh: dùng thức ăn dạng lỏng, mịn hoặc qua sonde như sữa, cháo dinh dưỡng, súp; tăng cường vitamin và khoáng từ sữa công thức hoặc thực phẩm nghiền nhuyễn.
• Người suy giảm miễn dịch hoặc bệnh mạn tính: bổ sung nhiều thực phẩm giàu protein, sắt, vitamin C và A từ trái cây, củ quả như cam, bông cải xanh, khoai lang, kết hợp thực phẩm kháng khuẩn tự nhiên như tỏi, hành, quế.
• Người đang chịu stress nặng hoặc hao tổn năng lượng: tăng khẩu phần gồm các thực phẩm giàu năng lượng chất lượng cao như dầu cá, hạt dinh dưỡng (óc chó, hạnh nhân), kết hợp đạm từ cá, thịt nạc, sữa giúp phục hồi nhanh.

Mỗi nhóm đối tượng có nhu cầu và khả năng hấp thu khác nhau, vì vậy cần điều chỉnh kỹ về độ mềm, lượng và thành phần dinh dưỡng để đảm bảo vừa đủ năng lượng, vừa hỗ trợ miễn dịch, vừa an toàn cho hệ tiêu hóa trong quá trình hồi phục.

Vitamin C liều cao – đặc biệt qua đường uống >1 g/ngày hoặc truyền tĩnh mạch – thường được quan tâm trong điều trị nhiễm trùng máu nhờ các tác động sau:

• Tác dụng chống oxy hóa & kháng viêm: Nồng độ cao giúp giảm stress oxy hóa, hỗ trợ bảo vệ mô và mạch máu khỏi tổn thương do viêm nặng.
• Thúc đẩy hệ miễn dịch: Liều cao kích thích hoạt động bạch cầu, tăng sản xuất interferon, hỗ trợ tiêu diệt vi khuẩn và virus.
• Cải thiện mạch máu: Giúp giãn mạch, tăng lưu lượng tuần hoàn, ngăn ngừa huyết khối, hỗ trợ duy trì áp lực và ôxy đến các phủ tạng.
• Hồi phục cơ quan: Truyền tĩnh mạch liều cao đã ghi nhận cải thiện huyết áp, chức năng thận và giảm thời gian phụ thuộc máy thở.

Tuy nhiên, kết quả từ các nghiên cứu lâm sàng lớn (ví dụ RCT) còn không đồng nhất về lợi ích sống còn. Do đó, việc dùng vitamin C liều cao nên được cân nhắc kỹ lưỡng với bác sĩ – đảm bảo đúng đối tượng, đúng liều lượng, kiểm soát tác dụng phụ như tiêu chảy, cao oxalat thận và tương tác sắt. Việc bổ sung thực phẩm giàu vitamin C hằng ngày vẫn là nền tảng cơ bản an toàn và hiệu quả.

Qua các phần trên, chúng ta đã hiểu rõ về vai trò dinh dưỡng, lựa chọn thực phẩm phù hợp và cách chế biến an toàn cho người nhiễm trùng máu. Dưới đây là những bước áp dụng thiết thực để xây dựng chế độ ăn hỗ trợ phục hồi hiệu quả:

1. Xây dựng thực đơn cân bằng: Kết hợp nhóm giàu protein, sắt, chất xơ, vitamin và thực phẩm kháng khuẩn. Ưu tiên chế biến lỏng – mềm như cháo, súp, canh, hấp để hỗ trợ tiêu hóa dễ dàng.
2. Chia nhỏ bữa ăn: Ăn đều 5–6 bữa/ngày, giúp cơ thể hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, không gây quá tải hệ tiêu hóa.
3. Ưu tiên nguồn thực phẩm sạch: Chọn rau quả, thịt, cá, sữa từ nguồn rõ ràng, đảm bảo chất lượng—giúp phòng ngừa nguy cơ tái nhiễm và ngộ độc thực phẩm.
4. Chế biến an toàn: Rửa sạch, nấu chín kỹ; hạn chế gia vị mạnh, chất bảo quản và dầu mỡ; chế biến đơn giản để giữ dưỡng chất và bảo vệ hệ tiêu hóa.
5. Uống đủ nước hàng ngày: Khoảng 2–2,5 lít nước/ngày để duy trì thể tích tuần hoàn, hỗ trợ chuyển hóa và giải độc.
6. Điều chỉnh theo sức khỏe thực tế: Khi bệnh nặng nên ăn lỏng; nếu tiến triển tốt tăng dần độ đặc và hàm lượng đạm, điều chỉnh theo chỉ định của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

Bằng cách áp dụng những hướng dẫn trên, bệnh nhân nhiễm trùng máu có thể duy trì chế độ ăn uống khoa học, hỗ trợ hệ miễn dịch, bảo vệ cơ quan và thúc đẩy quá trình hồi phục nhanh chóng. Luôn kết hợp theo dõi y tế và điều chỉnh phù hợp với từng giai đoạn bệnh để đảm bảo an toàn và hiệu quả.