Ăn Trứng Bách Thảo Có Tốt Không – Khám Phá Lợi Ích, Nguy Cơ & Cách Chế Biến

Trứng bách thảo (hay còn gọi là trứng bắc thảo, thiên niên bách nhật trứng) là một món ăn truyền thống có nguồn gốc từ Trung Quốc, được ủ trong hỗn hợp đất sét, vôi, muối, tro và trà đen trong vòng 2–5 tháng để lên men tự nhiên.

• Nguyên liệu chính: thường là trứng vịt, nhưng cũng có thể dùng trứng gà hoặc trứng cút.
• Quy trình chế biến: trứng được bọc hỗn hợp ướp, bảo quản kín cho đến khi vỏ chuyển sang màu đen–xanh, lòng đỏ đục, dẻo mịn.
• Đặc điểm bên ngoài: vỏ đen có thể có vân hoa độc đáo; lòng trắng trong suốt như thạch, lòng đỏ màu xanh/xám.
• Hương vị: mùi hăng đặc trưng, vị béo ngậy, cảm giác đặc biệt khi ăn lần đầu, nhưng dễ gây nghiện với người thưởng thức.

Trứng bách thảo được xem như món khai vị hấp dẫn ở nhiều nơi châu Á. Ở miền Bắc Việt Nam, trứng này thường ăn kèm với củ kiệu hoặc nấu cháo; trong ẩm thực Quảng Đông, Thượng Hải, Đài Loan cũng có nhiều cách bài trí và chế biến tinh tế từ nguyên liệu độc đáo này.

Trứng bách thảo không chỉ hấp dẫn vị giác mà còn chứa nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe:

• Đạm (protein): Khoảng 9 g protein trên mỗi 100 g, hỗ trợ phục hồi và xây dựng cơ bắp.
• Chất béo và calo: Cung cấp khoảng 9,6 g chất béo và 183 kcal/100 g—dưỡng chất cân đối, phù hợp khẩu phần ăn hàng ngày.
• Khoáng chất:
  • Natri (~529 mg): hỗ trợ điện giải nhưng cần cân bằng nếu bạn nhạy cảm với muối.
  • Kali (~155 mg), sắt, canxi và selen: giúp điều hòa huyết áp, tăng hồng cầu, bảo vệ xương và chức năng miễn dịch.
• Vitamin: Dồi dào Vitamin A giúp tăng khả năng đề kháng, bảo vệ hô hấp, cải thiện thị lực; có vitamin D hỗ trợ hấp thu khoáng chất và bảo vệ xương.

Lợi ích sức khỏe chính:

1. Tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ hô hấp: Vitamin A kích thích sản sinh hồng cầu, hỗ trợ phòng viêm, ho, cảm cúm.
2. Giải độc và giảm nóng trong: Có tác dụng giải nhiệt, giảm mụn nhọt, chống nóng gan.
3. Cầm máu và hỗ trợ kinh nguyệt: Tăng sinh tế bào hồng cầu, hữu ích cho phụ nữ và người mất máu.
4. Giải rượu, bảo vệ dạ dày: Giảm các triệu chứng say, bảo vệ niêm mạc dạ dày.
5. Hỗ trợ tiêu hóa: Giúp tiêu hóa dễ dàng, giảm táo bón và hỗ trợ chức năng gan, mạch máu.
6. Phù hợp người ăn kiêng: Lượng calo trung bình, giúp no lâu, hỗ trợ giảm cân khi ăn vừa phải.

Theo Đông y, trứng bách thảo có vị chát, tính hàn, giúp thanh nhiệt, giải độc, nhuận tràng, phù hợp cho người nóng trong, nóng gan, táo bón và các bệnh về họng, nhiệt miệng.

• Tính mát, giải độc: Đông y đánh giá trứng có khả năng làm mát cơ thể, giảm nhiệt, hỗ trợ người nóng gan, lở miệng, nổi mụn nhọt.
• Hỗ trợ tiêu hóa: Có tác dụng trị táo bón, cải thiện chức năng đường ruột nhờ cơ chế ủ lên men nhẹ nhàng.

Theo nghiên cứu hiện đại, quá trình lên men trứng dưới môi trường kiềm không làm mất đi nhiều chất đạm mà còn chuyển hóa thành axit amin dễ hấp thụ; khoáng chất như canxi tăng gấp nhiều lần; chất béo và tổng năng lượng giảm, vẫn bổ dưỡng.

• Protein dễ hấp thu: Quá trình thủy phân đạm trong trứng bách thảo giúp cơ thể dễ tiêu hóa hơn so với trứng tươi.
• Gia tăng khoáng chất: Hàm lượng canxi trong trứng bách thảo cao hơn trứng tươi đến 10 lần, đồng thời cung cấp thêm kẽm, sắt....
• Giảm chất béo & calo: So với trứng tươi, trứng bách thảo có xu hướng ít chất béo và năng lượng hơn nhưng vẫn đảm bảo dinh dưỡng cần thiết.

Mặc dù trứng bách thảo mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng, nhưng người dùng cần lưu ý một số nguy cơ và biện pháp an toàn:

• Nguy cơ nhiễm vi khuẩn Salmonella: Quá trình ủ và bảo quản không đúng cách có thể dẫn đến nhiễm khuẩn Salmonella, gây ngộ độc với triệu chứng đau bụng, tiêu chảy, nôn mửa. Nên hấp hoặc luộc kỹ trước khi dùng để tiêu diệt vi khuẩn.
• Nguy cơ kim loại nặng (chì, asen, cadmi): Một số trứng bách thảo sản xuất bằng hóa chất công nghiệp có thể chứa chì, asen, cadmi. Người tiêu dùng nên chọn trứng đạt tiêu chuẩn, không chứa chì; hạn chế trẻ em, phụ nữ mang thai và người bệnh thận, cao huyết áp.
• Hàm lượng natri cao: Trứng bách thảo có lượng natri khoảng 500 mg/100 g (gấp ~5 lần trứng vịt tươi), nên không dùng quá 2 quả/tuần, đặc biệt với người cao huyết áp.
• Hạn sử dụng ngắn sau khi bóc vỏ: Sau khi bóc, trứng dễ nhiễm khuẩn. Nên ăn ngay trong vòng 2 giờ và không để trong tủ lạnh sau khi rửa vỏ.
• Không dùng cho nhóm nhạy cảm: Phụ nữ mang thai, trẻ em, người cao tuổi, người có bệnh mãn tính và tiêu hóa kém nên hạn chế hoặc tránh dùng để giảm nguy cơ hấp thu chì, natri và vi khuẩn.

Biện pháp an toàn khi sử dụng:

1. Mua trứng bách thảo tại cơ sở uy tín, có chứng nhận vệ sinh an toàn.
2. Hấp hoặc luộc kỹ ở nhiệt độ cao trước khi ăn.
3. Ăn với lượng vừa phải (1–2 quả/tuần) và hạn chế ăn liên tục nhiều ngày.
4. Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, không để lâu sau khi bóc vỏ.

Trứng bách thảo không chỉ độc đáo về hương vị mà còn rất linh hoạt trong cách chế biến. Dưới đây là một số cách ăn và chế biến trứng bách thảo phổ biến, giúp tăng hương vị và giữ trọn giá trị dinh dưỡng:

• Ăn kèm cháo trắng: Đây là cách phổ biến nhất, giúp trung hòa vị đậm đà của trứng và hỗ trợ tiêu hóa.
• Làm món gỏi trứng bách thảo: Kết hợp trứng với rau răm, đậu phộng, hành phi và nước mắm chua ngọt để tạo món khai vị hấp dẫn.
• Trứng bách thảo tôm khô đậu phụ: Món ăn truyền thống Trung Hoa với sự hòa quyện giữa vị béo, mặn, bùi.
• Chiên hoặc hấp: Trứng có thể cắt lát mỏng và chiên sơ với dầu mè, hoặc hấp với thịt bằm để tăng độ hấp dẫn.
• Dùng làm topping salad: Thái nhỏ trứng bách thảo và rắc lên salad để tăng thêm vị umami đặc trưng.

Lưu ý khi chế biến:

1. Trứng nên được rửa sạch lớp vỏ trước khi cắt, để tránh nhiễm khuẩn.
2. Dùng dao cắt mỏng hoặc dùng chỉ để cắt trứng để giữ nguyên hình dạng và tránh bể nát.
3. Nên dùng ngay sau khi cắt và không bảo quản lâu trong tủ lạnh sau khi bóc vỏ.

Trứng bách thảo không chỉ ngon mà còn tạo điểm nhấn độc đáo trong nhiều món ăn, mang đến trải nghiệm ẩm thực mới mẻ và bổ dưỡng cho bữa cơm gia đình.

Dưới đây là những món ăn được ưa chuộng từ trứng bách thảo, đa dạng và giàu dinh dưỡng:

• Cơm chiên trứng bách thảo: Cơm nguội xào cùng xúc xích, cà rốt, đậu hà lan và trứng bách thảo, tạo món cơm chiên thơm ngon, dễ chế biến.
• Súp cua trứng bách thảo: Kết hợp nước dùng hầm xương, thịt cua, nấm, trứng gà/cút và trứng bách thảo, cho vị đậm đà và giàu dinh dưỡng.
• Cháo trứng bách thảo: Cháo trắng hoặc cháo gà/óc heo nấu mềm, thêm trứng bách thảo, hành tím và rau thơm, rất hợp để bồi bổ và an thần.
• Chả trứng bách thảo: Trứng bách thảo xay cùng thịt, nấm mèo, gia vị sau đó hấp hoặc chiên nhẹ, tạo món chả đậm đà, nhiều chất đạm.
• Đậu phụ/đậu hũ hấp trứng bách thảo: Đậu phụ mềm kết hợp với trứng bách thảo, rưới dầu mè và nước tương, món nhẹ nhàng, dễ ăn.
• Dưa leo trộn tương trứng bách thảo: Dưa leo giòn mát trộn cùng tương chua ngọt và trứng bách thảo, món khai vị thanh đạm.
• Trứng bách thảo bọc thịt/tôm chiên xù: Trứng bách thảo cuốn cùng tôm hoặc thịt, tẩm bột chiên giòn, là món ngon lạ miệng, hấp dẫn.
• Trứng bách thảo cuộn bánh tráng: Cuộn trứng cùng rau sống (húng, rau muống...) trong bánh tráng, chấm nước mắm hoặc tương, món nhẹ nhàng, giàu dinh dưỡng.
• Canh rau dền/trứng bách thảo: Canh nóng thanh mát với rau dền, cà chua hoặc cải, thêm trứng bách thảo, bổ dưỡng và giải nhiệt.