Ăn Thịt Nưa Bị Ngộ Độc – Cảnh Báo, Xử Trí & Phòng Ngừa Hiệu Quả

Một số sự kiện tại Việt Nam cho thấy việc ăn thịt cóc, đặc biệt cóc mang trứng hoặc nọc, tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc nghiêm trọng:

• Vụ tại Đắk Lắk – 3 chị em bị ngộ độc:
  1. Ba chị em H’lan Niê (38 tuổi), H’Nin Niê Ê (30 tuổi) và Y Bil Niê (19 tuổi) ăn cóc nhiều lần trước đó mà không nguy hiểm nhưng lần này bỏ thêm trứng cóc vào nấu chung.
  2. Sau khi ăn, cả ba xuất hiện triệu chứng đau đầu, chóng mặt, nôn, sau đó được sơ cứu cấp cứu kịp thời và sức khỏe ổn định.
• Vụ tại Nghệ An – ngộ độc do trứng cóc:
  1. Ngày 19/10/2022, ở Quỳ Châu, 3 người ăn lươn cùng bọc trứng (ngầm tưởng là trứng ếch).
  2. Xuất hiện triệu chứng khoảng 30 phút sau ăn: đau đầu, nôn, tiêu chảy. Tất cả đều hồi phục sau khi điều trị kịp thời.
  3. Trước đó, từng có trường hợp tử vong do ăn thịt cóc tại cùng khu vực (2017, 2020).
• Vụ tại Kon Tum – ngộ độc nọc cóc, 1 người tử vong:
  1. Ngày 1/10, anh A Hiêng (Kon Tum) ăn thịt cóc và ếch cùng rượu; sau đó uống nọc cóc để lại.
  2. Xuất hiện triệu chứng đau đầu, nôn, sau đó chuyển viện và tử vong vì suy đa tạng và rối loạn nhịp tim.
  3. Ngày 21/10, 5 người khác ăn cóc mang trứng cũng bị ngộ độc, nhưng đều hồi phục sau điều trị tích cực.

Những trường hợp trên cho thấy trứng cóc hoặc nọc cóc chứa độc tố mạnh – nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng. Việc sơ cứu kịp thời và đưa người bệnh vào viện hỗ trợ đã giúp nhiều nạn nhân vượt qua giai đoạn nguy hiểm.

Ngộ độc khi ăn thịt nưa (thịt cóc) chủ yếu xuất phát từ độc tố tự nhiên tồn tại trong cơ thể cóc – đặc biệt trong da, gan, trứng, tuyến mang tai và nọc cóc.

• Độc tố Bufotoxin và Bufodienolide:
  • Là nhóm chất gây rối loạn nhịp tim, giảm huyết áp, có thể gây ảo giác và ngừng tim.
  • Không bị phân hủy hoàn toàn khi nấu chín, nhất là trong gan và trứng cóc.
• Độc tố Tetrodotoxin (ít phổ biến):
  • Có thể xuất hiện do vi khuẩn cộng sinh trên da cóc.
  • Gây liệt thần kinh cấp tính nếu ăn phải.
• Chế biến sai cách:
  • Việc không loại bỏ kỹ da, nọc, gan, trứng khiến độc tố dính vào thịt.
  • Làm sạch không kỹ và nấu không đủ thời gian cũng làm giảm khả năng phân hủy độc tố.
• Yếu tố cá thể và sức khỏe:
  • Trẻ em, người cao tuổi, người có bệnh mạn tính dễ bị ảnh hưởng mạnh bởi độc tố.
  • Cơ thể có thể hấp thu độc tố nhanh hơn nếu đồng thời dùng rượu hoặc thuốc.

Tóm lại, nguyên nhân gây ngộ độc thịt nưa bao gồm sự hiện diện của độc tố tự nhiên mạnh, khả năng không xâm hại hết trong quá trình chế biến, và nhạy cảm khác nhau về từng cơ địa. Việc hiểu rõ và loại bỏ các bộ phận chứa độc cùng chế biến đúng cách sẽ giúp giảm thiểu rủi ro đáng kể.

Sau khi ăn thịt nưa (cóc) chứa độc tố, các triệu chứng thường xuất hiện nhanh – trong vòng 15 phút đến vài giờ. Dấu hiệu rõ rệt giúp chúng ta nhận biết sớm và xử lý kịp thời:

• Triệu chứng hệ tiêu hóa:
  • Đau bụng dữ dội, chướng bụng
  • Buồn nôn kéo dài, nôn mửa liên tục
  • Tiêu chảy nhiều lần, đi ngoài phân lỏng
• Triệu chứng thần kinh và tim mạch:
  • Chóng mặt, đau đầu, choáng váng
  • Hồi hộp, nhịp tim nhanh hoặc loạn nhịp
  • Tê bì tay chân, rối loạn cảm giác như kim chích
  • Trường hợp nặng: rối loạn nhịp, tụt huyết áp, ngất, khó thở
• Triệu chứng toàn thân:
  • Vã mồ hôi lạnh, mệt lả, mất sức nhanh
  • Khô môi, khát nước do mất nước
  • Trong trường hợp nặng: suy thận (thiểu niệu/vô niệu), suy đa tạng

Nhận diện những dấu hiệu này giúp chúng ta chủ động sơ cứu như gây nôn, bù nước và đưa đến bệnh viện sớm để ngăn ngừa biến chứng và hỗ trợ phục hồi nhanh chóng.

Khi nghi ngờ ngộ độc thịt nưa (cóc), việc sơ cứu kịp thời, kết hợp chuyển đến cơ sở y tế là yếu tố then chốt giúp bảo vệ sức khỏe hiệu quả:

• Gây nôn khẩn cấp: Nếu nạn nhân còn tỉnh táo và uống được, kích thích nôn để loại bỏ bớt độc tố trong dạ dày.
• Bù nước và điện giải:
  • Cho uống dung dịch oresol, nước gạo nhạt hoặc nước hoa quả pha loãng.
  • Theo dõi lượng nước tiểu để đảm bảo thải độc hiệu quả.
• Giữ ấm và an thần: Đắp chăn nếu nạn nhân vã mồ hôi, cho nằm nghỉ ngơi yên tĩnh để bảo vệ chức năng tim, phổi.
• Quan sát triệu chứng nặng:
  • Phát hiện sớm nhịp tim loạn, khó thở, co giật hoặc rối loạn ý thức.
  • Nếu xuất hiện, nhanh chóng đưa bệnh nhân vào cấp cứu tại bệnh viện.

Trong mọi trường hợp, bạn nên liên hệ cấp cứu hoặc cơ sở y tế gần nhất ngay khi phát hiện nghi ngờ ngộ độc để được hỗ trợ điều trị hiệu quả và nhanh chóng.

Tại bệnh viện, khi nghi ngộ độc do ăn thịt nưa (cóc), bác sĩ tiến hành chẩn đoán và điều trị theo quy trình chuyên môn để đảm bảo an toàn và phục hồi nhanh:

• Thu thập tiền sử ăn uống:
  • Xác định thời điểm ăn thịt nưa, số lượng và xuất hiện triệu chứng.
  • Thăm khám ban đầu để đánh giá mức độ mất nước, biểu hiện tim mạch và thần kinh.
• Thăm khám và xét nghiệm:
  • Đo nhịp tim, huyết áp, điện tim để phát hiện loạn nhịp.
  • Xét nghiệm chức năng gan, thận, điện giải đồ và công thức máu.
  • Phân tích nồng độ độc tố nếu có thể.
• Xử trí hồi sức cấp cứu:
  • Bù dịch truyền tĩnh mạch, điều chỉnh điện giải và ổn định huyết áp.
  • Cho thuốc chống loạn nhịp, bảo vệ tim mạch và giảm triệu chứng thần kinh.
  • Sử dụng than hoạt tính hoặc thuốc giải độc nếu chỉ định.
• Theo dõi chuyên sâu:
  • Giám sát sát nhịp tim qua điện tim liên tục.
  • Theo dõi chức năng thận (lượng nước tiểu, creatinin).
  • Điều chỉnh chế độ chăm sóc: giữ ấm, an thần, ăn nhẹ khi ổn định.
• Hồi phục và xuất viện:
  • Khi bệnh nhân ổn định, hết triệu chứng, các chỉ số trở về bình thường.
  • Các bác sĩ hướng dẫn chế độ ăn uống, theo dõi triệu chứng sau xuất viện.

Quy trình này dựa trên hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế, đảm bảo chẩn đoán đúng, xử trí kịp thời, hỗ trợ hồi phục nhanh chóng và an toàn.

Để chủ động bảo vệ sức khỏe, người dân nên áp dụng các biện pháp phòng tránh ngộ độc từ thịt nưa (cóc) một cách tích cực và hiệu quả:

• Không sử dụng thịt cóc, trứng, nọc cóc: Tránh ăn thịt cóc trong dân gian, đặc biệt là các bộ phận chứa độc tố mạnh như trứng, gan, nọc…
• Giải thích về độc tố tự nhiên: Bufotoxin và tetrodotoxin có trong da, gan, trứng, nọc cóc – không thể loại bỏ hoàn toàn bằng đun nấu thông thường
• Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng: Các cơ quan y tế và truyền thông cần đẩy mạnh thông tin, khuyến cáo không ăn cóc và cá nóc
• Chọn lựa thực phẩm an toàn: Ưu tiên sử dụng thịt từ nguồn rõ ràng, không chứa độc tố tự nhiên, đảm bảo ăn chín uống sôi
• Giữ vệ sinh và bảo quản: Rửa tay sạch, dụng cụ chế biến riêng biệt, bảo quản thực phẩm đúng cách để tránh ôi thiu và nhiễm khuẩn

Thực hiện tốt các biện pháp đơn giản trên sẽ giúp bạn và gia đình tránh nguy cơ ngộ độc từ thịt nưa, nâng cao ý thức an toàn thực phẩm và lan tỏa thông điệp sống khoẻ tích cực.