Ăn Thịt Lợn Bị Dịch Tả: Mua & Chế Biến An Toàn – Bí Quyết Cho Người Tiêu Dùng

Dịch tả lợn châu Phi (ASF) là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở lợn do virus ASFV gây ra, xuất hiện lần đầu tại Kenya năm 1921 và lan rộng toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Bệnh gây sốt cao, xuất huyết và tỷ lệ chết lên đến gần 100%, không có vắc‑xin hoặc thuốc điều trị đặc hiệu.

• Virus ASF tồn tại lâu trong máu, nội tạng, dịch tiết và môi trường (3–6 tháng ở nhiệt độ thường).
• Đường lây lan chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với lợn bệnh, chuồng trại, dụng cụ, thức ăn, côn trùng trung gian.
• Bệnh có thể xuất hiện quanh năm và ảnh hưởng đến tất cả lứa tuổi, giống lợn.

Tại Việt Nam, dịch ASF đã lan rộng khắp nhiều tỉnh, ảnh hưởng đến ngành chăn nuôi và khiến người tiêu dùng quan tâm đến an toàn thực phẩm.

Virus gây dịch tả lợn châu Phi (ASFV) rất mạnh ở lợn nhưng hoàn toàn không lây nhiễm sang con người. Dù bạn có tiếp xúc hoặc tiêu thụ thịt heo mắc bệnh, cơ hội lây nhiễm virus ASF sang người là bằng không.

• Khoa học khẳng định ASFV chỉ xâm nhập vào cơ thể heo, không thể sinh sôi ở người.
• Dù thịt được nấu chín kỹ (≥70 °C), virus ASFV sẽ bị tiêu diệt hoàn toàn.

Tuy virus ASF không gây bệnh cho người, nhưng lợn mắc ASF thường kèm theo các bệnh khác như tai xanh, liên cầu khuẩn, có thể gây nguy cơ ngộ độc hoặc nhiễm khuẩn nếu ăn uống không an toàn.

• Nguy cơ không đến từ virus ASF mà từ vi khuẩn hoặc ký sinh trùng tồn tại trong thịt chưa chín.
• Sử dụng phương pháp chế biến an toàn là cách hiệu quả bảo vệ sức khỏe.

Ăn thịt lợn nhiễm dịch tả châu Phi có thể an toàn nếu bạn chế biến đúng cách. Virus ASF chỉ gây bệnh cho lợn, không lây sang người, và sẽ bị tiêu diệt khi nấu chín ở nhiệt độ trên 70 °C.

• Chỉ có nguy cơ từ vi khuẩn như Salmonella, E. coli hoặc liên cầu khuẩn, không phải virus ASF.
• Đảm bảo nấu chín kỹ (≥ 75 °C trong đủ thời gian) sẽ loại bỏ virus và hầu hết vi khuẩn gây bệnh.

Ngoài ra, hãy ưu tiên:

1. Mua thịt từ nguồn tin cậy có kiểm dịch thú y.
2. Không ăn tiết canh, thịt tái tái sống.
3. Vệ sinh sạch dụng cụ, bề mặt chế biến để tránh nhiễm chéo.

Với cách tiếp cận thông minh và an toàn, bạn có thể yên tâm tiêu thụ thịt lợn, duy trì bữa ăn đa dạng và bảo vệ sức khỏe gia đình.

Để đảm bảo sức khỏe khi mua và sử dụng thịt lợn, bạn có thể nhận biết thịt nhiễm dịch tả lợn châu Phi thông qua các dấu hiệu dưới đây:

• Màu sắc bất thường: Thịt có màu nhợt nhạt, đỏ thâm, tím tái, xám hoặc xanh nhạt; mỡ chuyển sang đục, không trắng trong.
• Mùi và kết cấu: Thịt có mùi hôi hoặc tanh; bề mặt dính nhớt, mềm nhão, dễ rỉ dịch khi cắt.
• Xuất huyết dưới da và nội tạng: Quan sát thấy các nốt đỏ, tím dưới da, đặc biệt ở vành tai, bụng, chân. Nội tạng có máu lẫn dịch, lá lách phình to, phổi không xẹp, thận và gan xuất huyết.
• Độ đàn hồi kém: Khi ấn ngón tay lên miếng thịt, nếu không đàn hồi trở lại hoặc rỉ dịch là dấu hiệu không an toàn.

Ngoài ra, có thể phân biệt với thịt tẩm hóa chất bằng cách chú ý miếng thịt đỏ tươi nhưng cứng bất thường, khi chặt ra dễ chảy dịch và có mùi lạ; mỡ chuyển vàng khi rửa.

Nếu phát hiện các dấu hiệu trên, bạn nên tránh mua, báo cơ quan chức năng kiểm tra và ưu tiên chọn thịt từ nguồn uy tín, qua kiểm dịch thú y để đảm bảo an toàn.

Để an tâm dùng thịt lợn giữa mùa dịch tả châu Phi, người tiêu dùng nên áp dụng các biện pháp dưới đây:

• Chọn nguồn thịt rõ ràng: Ưu tiên mua tại siêu thị, cửa hàng có giấy kiểm dịch, tem an toàn và chứng nhận vệ sinh thú y.
• Rửa kỹ trước khi chế biến: Rửa thịt bằng nước sạch, có thể thêm nước muối loãng để loại bỏ tạp chất.
• Chế biến ở nhiệt độ cao: Luộc, hấp, nướng kỹ ở ≥ 75 °C (tốt nhất ≥ 100 °C) trong thời gian đủ để tiệt trùng virus và vi khuẩn.
• Không ăn tiết canh, thịt tái sống: Tránh nguy cơ từ liên cầu khuẩn, Salmonella hay E. coli.
• Vệ sinh dụng cụ kỹ: Sử dụng thớt, dao riêng cho thịt sống và chín; rửa kỹ sau khi sử dụng.
• Bảo quản đúng cách: Thịt để trong ngăn mát tủ lạnh (0–4 °C) nếu không dùng ngay; tránh nhiễm chéo từ thực phẩm khác.

Bằng cách lựa chọn kỹ, chế biến chín và giữ vệ sinh chu đáo, bạn hoàn toàn có thể duy trì bữa ăn đa dạng, phong phú và an toàn cho sức khỏe gia đình.

Dịch tả lợn châu Phi đã tạo ra những biến động đáng kể trên thị trường thịt lợn Việt Nam và khiến người tiêu dùng điều chỉnh thói quen mua sắm:

• Thiếu hụt nguồn cung & tăng giá: Dịch bệnh khiến nguồn cung giảm ~8–10 %, dẫn đến giá heo hơi và thịt lợn tăng cao, tạo sức ép lên chuỗi cung ứng và tiêu dùng.
• Người tiêu dùng e dè: Mối lo về dịch khiến nhiều người chuyển sang mua thịt tại siêu thị, cửa hàng an toàn, thậm chí ưu tiên thịt gà, cá thay thế.
• Giảm tiêu thụ thịt lợn: Mức tiêu thụ giảm ~14–25 %, đặc biệt tại thị trường truyền thống do tâm lý lo ngại và thay đổi thói quen.
• Chuyển đổi sang sản phẩm an toàn: Chi tiêu cho thịt lợn an toàn gia tăng, người dùng sẵn sàng trả thêm cho nguồn thực phẩm đáng tin cậy.

Các cơ quan chức năng và doanh nghiệp đang khuyến khích phát triển thị trường thịt lợn an toàn, đẩy mạnh kênh siêu thị – cửa hàng tiện lợi, hỗ trợ tái đàn an toàn sinh học để ổn định cung cầu và lấy lại niềm tin của người tiêu dùng.

Dưới áp lực dịch tả lợn châu Phi, đã xuất hiện các vụ vi phạm an toàn thực phẩm nhưng được xử lý nghiêm để đảm bảo sức khỏe cộng đồng:

• Phát hiện gần 3 tấn thịt lợn nhiễm ASF: Một cơ sở giết mổ ở Hà Nam bị phát hiện kinh doanh thịt lợn dương tính với virus, ngay lập tức lực lượng chức năng đã thu giữ và tiêu hủy toàn bộ số thịt bị nhiễm.
• Doanh nghiệp bán thịt bệnh bị tố vi phạm: Một số cửa hàng bị tố ngụy trang thịt lợn, sử dụng giấy chứng nhận an toàn thực phẩm hết hạn, gây hoang mang dư luận – vụ việc đã được cơ quan quản lý vào cuộc điều tra, xử lý.

Theo quy định pháp luật (Luật An toàn thực phẩm, Nghị định 90/2017/NĐ‑CP và Điều 317 BLHS):

Các vụ việc nghiêm ngặt và biện pháp pháp lý mạnh mẽ đã gửi đi thông điệp rõ ràng: vi phạm an toàn thực phẩm, nhất là trong thời điểm dịch bệnh, sẽ bị phát hiện, xử lý nghiêm để đảm bảo thực phẩm đến tay người tiêu dùng là sạch và an toàn.

Để bảo vệ đàn lợn và cộng đồng, các biện pháp phòng chống dịch tả lợn châu Phi (ASF) tại Việt Nam được triển khai đồng bộ và hiệu quả:

• An toàn sinh học nghiêm ngặt:
  • Kiểm soát chặt người, phương tiện ra vào trại, định kỳ sát trùng chuồng và khu vực cách ly.
  • Tách biệt chuồng bệnh, chuồng mới nhập; không dùng chung dụng cụ giữa các khu vực chăn nuôi.
• Giám sát và phát hiện sớm:
  • Theo dõi sức khỏe đàn lợn hàng ngày, dùng test nhanh ASF để phát hiện ngay khi có triệu chứng.
  • Khi nghi ngờ hoặc phát hiện lợn bệnh, báo ngay cơ quan thú y để phối hợp xử lý.
• Tiêu hủy và cách ly:
  • Tiêu hủy lợn bệnh, nghi mắc theo quy định, kèm phun khử trùng, hóa chất vôi bột quanh vùng dịch.
  • Chống vận chuyển lợn, sản phẩm không rõ nguồn gốc hoặc không qua kiểm dịch.
• Tiêm vắc xin và chăm sóc tốt:
  • Sử dụng vắc xin ASF phù hợp (Navetco, AVAC) cho lợn thịt ≥4 tuần tuổi.
  • Bổ sung dinh dưỡng, vitamin, khoáng chất để nâng cao thể trạng, giảm stress đàn lợn.
• Chính sách – tuyên truyền – hỗ trợ:
  • Chính phủ, Bộ NN&PTNT ban hành chỉ thị, hỗ trợ kinh phí, đẩy mạnh truyền thông phòng chống ASF.
  • Áp dụng quy định nghiêm về xử lý vi phạm, báo cáo ổ dịch và phát triển chuỗi chăn nuôi an toàn dịch bệnh.

Kết hợp đồng bộ các giải pháp này giúp giảm rủi ro dịch tả lợn, bảo vệ người chăn nuôi và đảm bảo nguồn thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng.