Ăn Thịt Lợn Bị Dịch Tả Châu Phi: Cẩm Nang An Toàn & Sức Khỏe

Virus dịch tả lợn châu Phi (ASF) là bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng ở lợn, do virus ASF gây ra với tỷ lệ chết gần 100%, không có thuốc đặc hiệu hoặc vắc‑xin hiệu quả đối với heo tại thời điểm hiện nay.

• Khởi phát lần đầu ở Việt Nam: Phát hiện ổ dịch đầu tiên tại Hưng Yên vào tháng 2/2019; nhanh chóng lan ra khoảng 23 tỉnh tới cuối tháng 3/2019, sau đó lan rộng hơn nữa.
• Diễn biến dịch bệnh: Tính đến đầu năm 2024–2025, bệnh đã xuất hiện hơn 600–690 ổ dịch ở 42–45 tỉnh, thủ tiêu hàng chục ngàn con lợn, thiệt hại nặng nề cho ngành chăn nuôi.
• Mức độ lan rộng hiện tại: ASF âm ỉ ở nhiều tỉnh như Hà Tĩnh, Nghệ An, Lạng Sơn, với hàng trăm con lợn mắc bệnh và bị tiêu hủy mỗi ổ dịch.
• Quy mô thiệt hại: Ước tính trên 1–1,5 triệu con lợn bị tiêu hủy, chiếm khoảng 4–5% tổng đàn cả nước; có nơi lên đến 6 triệu con kể từ 2019.

Nhờ sự vào cuộc của chính quyền, thú y và nông dân, các biện pháp như khử trùng, giết mổ an toàn, quản lý chặt chẽ vận chuyển đã giúp ngăn chặn phần nào sự lây lan, nhưng ASF vẫn tồn tại kéo dài như mối nguy tiềm tàng trong ngành chăn nuôi Việt Nam.

Dịch tả lợn châu Phi (ASF) là bệnh truyền nhiễm cấp tính ở lợn, nhưng virus ASF không lây sang người ngay cả khi ăn phải thịt nhiễm bệnh chưa nấu chín kỹ.

• Không lây sang người: Các chuyên gia y tế và thú y khẳng định ASF chỉ lây giữa lợn, không gây bệnh cho con người.
• Virus dễ bị tiêu diệt khi nấu chín: Nhiệt độ >70 °C làm bất hoạt virus, nấu sôi hoàn toàn càng an toàn.
• Nguy cơ từ vi khuẩn đồng nhiễm: Lợn nhiễm ASF có thể bị bội nhiễm vi khuẩn như Salmonella, E. coli, liên cầu khuẩn—đây mới là nguyên nhân chính gây bệnh cho người nếu ăn thực phẩm tái, sống hoặc tiết canh.

Do đó, bạn hoàn toàn có thể yên tâm khi ăn thịt lợn nếu đảm bảo chế biến kỹ và chọn nguồn thực phẩm rõ ràng. Hãy tránh tuyệt đối các món ăn tái sống, tiết canh và luôn giữ vệ sinh trong chế biến để bảo vệ sức khỏe gia đình.

Việc phát hiện thịt lợn bị nhiễm dịch tả châu Phi qua quan sát bên ngoài là rất cần thiết để đảm bảo an toàn thực phẩm và sức khỏe gia đình.

• Màu sắc bất thường: Thịt có thể có màu nâu, đỏ thâm, tím tái, xám hoặc xanh nhạt, không tươi như bình thường.
• Nốt xuất huyết dưới da: Trên bì, tai, chân, bụng có thể thấy các vệt đỏ hoặc tím như bị muỗi đốt.
• Chảy dịch và nhớt: Khi cắt hoặc ấn nhẹ, thịt có thể chảy dịch nhầy hoặc nhớt, cảm giác nhũn và mất độ đàn hồi.
• Mỡ chuyển màu: Không còn trắng trong mà có màu đục hoặc vàng kém tươi.
• Nội tạng bất thường (nếu quan sát khi mổ): Xuất huyết trong bụng, phổi không xẹp, lá lách phình to, hạch bạch huyết to, thận và dạ dày có dấu hiệu loét hoặc chảy máu.

Nắm được những dấu hiệu quan sát đơn giản này, bạn có thể tự tin lựa chọn thịt an toàn. Nên mua tại nơi uy tín, kiểm tra kỹ từng miếng, luôn vệ sinh dụng cụ và chế biến kỹ để bảo vệ sức khỏe.

Khi ăn phải thịt lợn mắc dịch tả châu Phi, dù virus ASF không gây bệnh cho người, nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe do vi khuẩn, ký sinh trùng và độc tố sinh ra từ thịt bệnh.

• Nhiễm khuẩn tiêu hóa: Salmonella, E. coli, Listeria dễ gây tiêu chảy, nôn mửa, sốt, đặc biệt nguy hiểm với trẻ nhỏ, người già, thai phụ.
• Sốt nhiễm trùng và viêm màng não: Streptococcus suis (liên cầu lợn) có thể gây viêm màng não và nhiễm trùng huyết nếu thịt không được chế biến kỹ.
• Ký sinh trùng nguy hiểm: Giun xoắn, sán dây có thể xâm nhập và gây tổn thương cơ, mắt, thần kinh nếu tiêu thụ thịt chưa nấu kỹ.
• Độc tố vẫn tồn tại: Histamine, endotoxin, mycotoxin từ thịt bệnh có thể gây ngộ độc kéo dài hoặc cấp tính như sốc, suy chức năng gan-thận, rối loạn miễn dịch.

Để bảo vệ sức khỏe, cần chọn thịt có nguồn gốc rõ ràng, chế biến thật kỹ (tránh ăn tiết canh, tái sống), giữ vệ sinh dụng cụ và nồi nấu sạch sẽ. Tuân thủ quy trình nấu chín (> 75 °C) và rửa tay, bảo quản thịt đúng cách sẽ giảm thiểu nguy cơ đáng kể.

Để tự tin thưởng thức món ngon, bạn nên áp dụng các biện pháp chọn mua và chế biến thịt lợn một cách an toàn, bảo vệ sức khỏe gia đình và góp phần hỗ trợ ngành chăn nuôi bền vững.

• Chọn thực phẩm rõ nguồn gốc: Mua thịt tại cơ sở kiểm dịch, có tem thú y, màu thịt đỏ tươi, đàn hồi tốt, không có mùi lạ hoặc nhớt.
• Chế biến đúng cách: Luôn nấu chín ở nhiệt độ trên 70 °C để tiêu diệt virus và vi khuẩn; tuyệt đối tránh ăn tiết canh, tái hoặc sống.
• Vệ sinh dụng cụ: Rửa thớt, dao, chảo sạch sẽ sau khi tiếp xúc với thịt sống; rửa tay kỹ càng trước và sau khi chế biến.
• Bảo quản và tránh lây nhiễm chéo: Đậy kỹ thực phẩm, để riêng thịt sống và chín; bảo quản tủ lạnh đúng nhiệt độ để hạn chế vi khuẩn phát triển.
• Tăng cường an toàn sinh học: Hạn chế mua thịt không kiểm dịch, không sử dụng thức ăn thừa chưa nấu chín hoặc từ nguồn không đảm bảo.

Việc áp dụng đầy đủ các bước chọn mua, chế biến kỹ và vệ sinh kỹ càng không chỉ giúp bạn yên tâm thưởng thức món thịt lợn mà còn góp phần kiểm soát dịch bệnh, xây dựng hệ thống thực phẩm an toàn và bền vững cho cộng đồng.

Việc kiểm soát hiệu quả dịch tả lợn châu Phi cần triển khai đồng bộ các giải pháp từ trại chăn nuôi, hệ thống giết mổ đến người tiêu dùng. Điều này góp phần bảo vệ đàn heo, ổn định nguồn cung và đảm bảo an toàn thực phẩm cho cộng đồng.

• Thực hiện “5 không – 10 cấm” trong chăn nuôi:
  • Không giấu dịch, không mua bán, vận chuyển, giết mổ lợn bệnh hoặc chết.
  • Không sử dụng thức ăn thừa chưa qua xử lý nhiệt hay nước ô nhiễm.
  • Cấm tiếp xúc trái phép, mang theo dụng cụ từ ngoài vào trại, ngăn chặn vật nuôi hoang dã.
• Chăn nuôi an toàn sinh học: Chuồng trại được vệ sinh, sát trùng thường xuyên; vận chuyển, giết mổ phải kiểm dịch và tiêu độc nghiêm ngặt.
• Tiêm phòng và giám sát: Tiêm phòng đúng lịch, giám sát chặt chẽ đàn lợn; phát hiện sớm và xử lý, tiêu hủy theo quy trình khi có dịch.
• Tuyên truyền – kiểm soát từ cơ sở: Tuyên truyền người dân không giấu dịch, báo cáo kịp thời; chính quyền hỗ trợ kinh phí, nhân lực, trang thiết bị phòng dịch.
• Tiêu dùng an toàn: Mua thịt từ nguồn có kiểm dịch; giết mổ tại cơ sở đạt chuẩn; chế biến chín kỹ, bảo quản đúng cách để đảm bảo an toàn sức khỏe.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa nông dân, cơ quan thú y, chính quyền và người tiêu dùng không chỉ ngăn chặn dịch hiệu quả mà còn góp phần xây dựng hệ thống thực phẩm an toàn, bền vững và đảm bảo sức khỏe cộng đồng.