Ăn Sứa Bị Dị Ứng: Triệu Chứng, Nguyên Nhân & Cách Xử Lý An Toàn

Khi ăn sứa biển mà bị dị ứng, cơ thể thường phản ứng nhanh và rõ rệt. Dưới đây là các biểu hiện thường gặp:

• Tại da, niêm mạc: nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy, phát ban, mề đay; có thể kèm theo cảm giác rát bỏng.
• Niêm mạc miệng – họng: sưng môi, sưng lưỡi, cổ họng đau rát, khó nuốt.
• Triệu chứng tiêu hóa – hệ nội tiết:
  • Buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy.
  • Chóng mặt, hoa mắt, cơ thể mệt mỏi.
• Hô hấp – tuần hoàn (nặng):
  • Khó thở, thở khò khè, cảm giác nghẹn cổ.
  • Tim đập nhanh, tụt huyết áp, vã mồ hôi, tím tái.
  • Có thể dẫn đến sốc phản vệ – trường hợp khẩn cấp cần cấp cứu ngay.

Những dấu hiệu này thường xuất hiện nhanh, từ vài phút đến vài giờ sau khi ăn. Nếu chỉ là phản ứng nhẹ, có thể xử lý tại nhà; nhưng nếu có triệu chứng hô hấp hoặc tuần hoàn, cần đến ngay cơ sở y tế để được cứu chữa kịp thời.

Ăn sứa biển có thể dẫn đến dị ứng hoặc ngộ độc do nhiều yếu tố. Dưới đây là những nguyên nhân chính cần chú ý:

• Protein đặc hiệu trong sứa: Một số protein trong thịt sứa có thể kích hoạt hệ miễn dịch phản ứng quá mức ở người nhạy cảm.
• Độc tố tự nhiên (nematocyst): Nếu sứa chưa được làm sạch hoặc ngâm đủ lần, các tế bào có chứa độc tố có thể còn sót lại, gây ngộ độc thực phẩm.
• Chế biến không đúng quy trình: Việc không ngâm sứa tươi đủ 2–3 lần với muối, phèn và không rửa kỹ sau sơ chế sẽ làm tăng nguy cơ dị ứng và ngộ độc.
• Bảo quản sai cách: Sứa để không lạnh đúng nhiệt độ khiến vi khuẩn, vi sinh phát triển, tạo ra độc tố gây ngộ độc và phản ứng tiêu hóa.
• Phụ gia và chất bảo quản: Các hóa chất như nhôm trong phèn chua hoặc chất phụ gia dùng trong chế biến có thể gây dị ứng với người cơ địa nhạy cảm.

Để phòng tránh dị ứng và ngộ độc khi ăn sứa, bạn nên chọn nguồn sứa rõ ràng, sơ chế kỹ càng, tuân thủ liều lượng an toàn và bảo quản đúng cách để tận hưởng hương vị hấp dẫn mà vẫn bảo vệ sức khỏe.

Dù sứa là món ăn giàu dinh dưỡng, nhưng không phải ai cũng phù hợp. Sau đây là những nhóm người cần thận trọng để bảo vệ sức khỏe:

• Người có tiền sử dị ứng hải sản: Cơ địa dễ phản ứng với protein trong sứa, dễ gặp kích ứng hoặc sốc phản vệ.
• Trẻ nhỏ dưới 8 tuổi: Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị dị ứng hoặc ngộ độc kể cả khi đã sơ chế.
• Người mới ốm dậy hoặc suy nhược: Cơ thể yếu dễ sinh phản ứng bất thường sau khi ăn sứa.
• Người cao tuổi: Miễn dịch suy giảm, chức năng gan-thận kém nên dễ bị ảnh hưởng tiêu cực hay tái ứng.
• Phụ nữ mang thai: Nên hạn chế hoặc tránh dùng sứa do tiềm ẩn rủi ro dị ứng với bản thân và thai nhi.
• Người viêm gan, xơ gan: Khó chuyển hóa một số thành phần trong sứa, dễ thúc đẩy tổn thương gan.
• Người huyết áp thấp: Sứa có thể gây hạ huyết áp, tăng nguy cơ chóng mặt, mệt mỏi.

Với những nhóm trên, nếu muốn thử, nên dùng liều lượng rất nhỏ, quan sát phản ứng cơ thể. Nếu thấy bất thường nên dừng ngay và thăm khám y tế để đảm bảo an toàn trước khi tiếp tục.

Để thưởng thức sứa một cách an toàn và giữ trọn hương vị giòn mát, bạn nên thực hiện đầy đủ các bước sơ chế kỹ càng dưới đây:

• Chọn sứa tươi hoặc đã sơ chế: Ưu tiên loại còn màu trắng phớt hồng, thịt săn chắc, không nhớt, dính hay chảy nước. Với sứa đông lạnh/khô, kiểm tra nguồn gốc và hạn sử dụng.
• Rửa sạch và loại bỏ độc tố: Mổ bỏ phần xúc tu, rửa qua nước sạch để loại nhớt.
• Ngâm sứa với muối – phèn chua:
  1. Chuẩn bị hỗn hợp nước muối loãng pha phèn chua.
  2. Ngâm ít nhất 2–3 lần, mỗi lần thay nước khi sứa chuyển màu đỏ/vàng nhạt.
  3. Cuối cùng ngâm lại trong nước lạnh để loại bỏ dư muối/phèn.
• Khử mùi tanh, trụng sơ: Rửa qua nước đun sôi để nguội, có thể ngâm nhanh với nước gừng hoặc chanh, sau đó trụng sơ dưới nước sôi khoảng 20–30 giây và để ráo.
• Bảo quản đúng cách: Dùng ngay trong ngày hoặc để tủ lạnh ở 2–4 °C, không để quá lâu để tránh vi khuẩn phát triển.

Với quy trình trên, bạn không chỉ đảm bảo loại bỏ độc tố và vi sinh mà còn giúp sứa giữ được độ giòn sần sật và hương vị tươi ngon, an toàn cho cả gia đình.

Nếu xuất hiện phản ứng bất thường sau khi ăn sứa, bạn nên thực hiện những bước sau để xử lý nhanh chóng và an toàn:

1. Dừng ngay việc ăn sứa: Không tiếp tục ăn và nếu cần, kích thích nôn để loại bỏ chất gây dị ứng/độc tố trong dạ dày.
2. Sơ cứu triệu chứng nhẹ:
   • Chườm ấm hoặc sử dụng khăn ẩm lên vùng da nổi mẩn để giảm ngứa, sưng.
   • Uống trà gừng ấm để hỗ trợ giảm buồn nôn và khó chịu dạ dày.
   • Bù nước và điện giải nếu có tiêu chảy, nôn mửa bằng dung dịch oresol hoặc nước lọc.
3. Dùng thuốc hỗ trợ:
   • Kháng histamin không kê đơn như cetirizin hoặc loratadin giúp giảm ngứa, mày đay.
   • Hydrocortisone dạng kem bôi lên da nếu sưng, viêm da xảy ra.
   • Thuốc cầm tiêu chảy (smectite, loperamid) nếu tiêu chảy kéo dài, theo hướng dẫn y tế.
4. Theo dõi dấu hiệu nghiêm trọng:
   • Lưu ý nếu có khó thở, thở khò khè, sưng họng hay tim đập nhanh – đây có thể là sốc phản vệ.
   • Nếu xuất hiện các triệu chứng này, cần gọi cấp cứu hoặc lập tức đến cơ sở y tế gần nhất.
5. Thăm khám chuyên khoa:
   • Trong trường hợp nặng hoặc tái phát, nên đến bác sĩ dị ứng hoặc cấp cứu để được xét nghiệm và điều trị chuyên sâu.
   • Có thể được chỉ định dùng thuốc corticoid, adrenaline tiêm, hoặc các biện pháp hỗ trợ theo phác đồ.

Những biện pháp sơ cứu và điều trị đúng cách không chỉ giúp giảm nhanh triệu chứng mà còn bảo vệ bạn khỏi biến chứng nguy hiểm. Nếu không chắc chắn, đừng ngần ngại nhờ đến tư vấn y tế kịp thời.