Ăn Ốc Sên Bị Ngộ Độc – Cảnh Báo & Hướng Dẫn An Toàn Khi Chế Biến

Ăn ốc sên, đặc biệt khi sống, tái hoặc chưa chín kỹ, tiềm ẩn nguy cơ nhiễm ấu trùng giun tròn Angiostrongylus cantonensis, dẫn đến viêm não, viêm màng não tăng bạch cầu ái toan, biến chứng thần kinh, thậm chí tử vong.

• Nguyên nhân: Ốc sên thường ăn tạp, có thể chứa ký sinh trùng, nấm độc, hóa chất từ môi trường.
• Triệu chứng thường gặp: sốt, đau đầu, buồn nôn, phát ban, cứng gáy, mờ/mù mắt, rối loạn thần kinh, liệt, hôn mê.
• Thời gian khởi phát: vài ngày đến 5 tuần sau khi ăn.

Việt Nam ghi nhận khoảng 70–100 ca viêm màng não do ký sinh trùng từ ốc sên mỗi năm; nhiều ca nặng, thậm chí có trường hợp tử vong.

1. Tuyệt đối không ăn ốc sên sống, tái hoặc chưa chế biến kỹ.
2. Luôn chọn ốc nuôi trong môi trường sạch, sơ chế kỹ và nấu chín hoàn toàn.
3. Nếu sau khi ăn xuất hiện triệu chứng bất thường, cần đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Ngộ độc do ăn ốc sên xuất phát từ nhiều nguyên nhân, nhưng tập trung vào các yếu tố sau:

• Ấu trùng ký sinh trùng (Angiostrongylus cantonensis): Ốc sên hoang dã, đặc biệt ốc bươu hoặc ốc sên sống, có thể mang ấu trùng giun tròn. Khi ăn sống hoặc chưa nấu kỹ, ấu trùng xâm nhập vào ruột, di chuyển qua máu đến não, gây viêm màng não tăng bạch cầu ái toan.
• Ô nhiễm hóa chất và nấm độc: Ốc ăn thực vật có phun thuốc sâu, môi trường ô nhiễm, hoặc tiếp xúc nấm độc, dẫn đến tích tụ chất độc trong thân ốc.
• Protein lạ và dị ứng: Một số người có cơ địa nhạy cảm dễ bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng khi ăn ốc, biểu hiện qua triệu chứng rối loạn tiêu hóa, tổn thương gan, xuất huyết.

Ốc sên tự nhiên, đặc biệt khi chế biến sơ sài như ăn tái, sống, hoặc nướng chưa chín kỹ, tạo điều kiện cho ký sinh trùng và độc tố tồn tại, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

1. Ốc sên chưa được nuôi trong môi trường kiểm soát dễ chứa ký sinh trùng và hóa chất.
2. Sơ chế không kỹ, giữ ruột, gan, chất nhờn chứa mầm bệnh.
3. Tiến trình nấu không đủ nhiệt độ và thời gian cần thiết để tiêu diệt hoàn toàn nguy cơ.

Sau khi ăn ốc sên sống hoặc chưa chín kỹ, người bệnh thường phát triển triệu chứng ngộ độc từ vài ngày đến vài tuần sau:

• Sốt, đau đầu dữ dội: Thường xuất hiện sốt nhẹ hoặc cao, kèm nhức đầu vùng chẩm thái dương.
• Rối loạn tiêu hóa: Buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài.
• Biểu hiện da và thần kinh: Phát ban đỏ, ngứa, cứng cổ gáy, mờ hoặc nhìn đôi ở mắt.
• Triệu chứng nặng:
  • Liệt một hoặc nhiều dây thần kinh sọ, liệt chi, rối loạn tim mạch, hô hấp khó.
  • Rối loạn tâm thần, mất ý thức, co giật, hôn mê, nguy cơ tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Nhiều trường hợp phải nhập viện trong tình trạng nguy kịch, và nếu không được can thiệp y tế sớm có thể để lại di chứng thần kinh hoặc mất mạng.

1. Nếu nghi ngờ ngộ độc, cần đến bệnh viện ngay để được thăm khám và làm xét nghiệm dịch não tủy.
2. Chẩn đoán càng sớm, điều trị càng hiệu quả, giúp giảm nguy cơ biến chứng lâu dài.

Tại Việt Nam đã ghi nhận nhiều ca ngộ độc, viêm màng não do ăn ốc sên sống, tái hoặc nướng chưa chín kỹ:

• TP.HCM & Đà Nẵng: Một số người sau khi “nhậu” ốc sên nướng đã nhập viện với triệu chứng như sốt, phát ban, cứng gáy, liệt thần kinh và trong một số trường hợp đã tử vong.
• Trẻ em: Bé trai 10 tuổi ở Cà Mau nhập viện hôn mê sâu sau khi ăn ốc sên nướng. Nhiều ca trẻ được ghi nhận vào mùa hè tại Bệnh viện Nhi đồng TP.HCM, một số để lại di chứng thần kinh.
• Thanh niên: Một người trẻ ở Bạc Liêu sau khi nuốt sống ốc sên bị viêm màng não nghiêm trọng, phải cấp cứu tại bệnh viện.
• Ca nặng kéo dài: Trường hợp ở Tiền Giang, một bạn trẻ sau khi ăn ốc sên bị viêm não, nhập viện muộn, điều trị kéo dài 15 tháng và hiện có di chứng nặng.

Những trường hợp thực tế này là lời cảnh tỉnh rõ ràng: ăn ốc sên không an toàn có thể gây hậu quả nghiêm trọng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

1. Điều trị sớm tại cơ sở y tế giúp giảm thiểu biến chứng và nguy cơ di chứng lâu dài.
2. Gần như các bệnh viện tại TP.HCM mỗi năm tiếp nhận từ 30–100 ca viêm màng não do ăn ốc sên.

Để đảm bảo an toàn khi thưởng thức ốc sên, cần tuân thủ các bước chế biến kỹ lưỡng và đúng cách:

1. Lựa chọn ốc sên nuôi: Chọn ốc sên được nuôi trong môi trường kiểm soát, không ăn ốc hoang dã để giảm nguy cơ ký sinh trùng và hóa chất độc hại.
2. Sơ chế sạch sẽ: Ngâm ốc trong nước muối pha loãng hoặc nước vo gạo để ốc nhả hết chất bẩn, sau đó rửa sạch nhiều lần.
3. Bỏ ruột và gan: Loại bỏ phần ruột, gan và chất nhờn có thể chứa ký sinh trùng và chất độc, chỉ giữ phần thịt ốc an toàn.
4. Nấu chín kỹ: Đun sôi hoặc nấu ở nhiệt độ ≥ 70°C trong thời gian đủ dài để tiêu diệt hoàn toàn ký sinh trùng và vi khuẩn.
5. Tránh ăn sống hoặc tái: Tuyệt đối không ăn ốc sên sống, tái hoặc chỉ làm nóng sơ qua để đảm bảo an toàn sức khỏe.

Thực hiện đúng quy trình trên sẽ giúp bạn tận hưởng món ăn ốc sên vừa ngon vừa an toàn, bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình.

Để phòng ngừa nguy cơ ngộ độc khi ăn ốc sên, mọi người cần thực hiện các biện pháp an toàn sau:

• Tuyệt đối không ăn ốc sên sống, tái hoặc chưa nấu chín kỹ: Đây là cách đơn giản và hiệu quả nhất để tránh nhiễm ký sinh trùng và độc tố.
• Lựa chọn nguồn ốc sên an toàn: Ưu tiên ốc sên nuôi trong môi trường kiểm soát, tránh dùng ốc sên hoang dã có nguy cơ cao mang mầm bệnh.
• Chế biến kỹ và vệ sinh sạch sẽ: Ngâm, rửa kỹ, bỏ ruột và gan, nấu chín đạt nhiệt độ an toàn để tiêu diệt hoàn toàn ký sinh trùng.
• Giữ gìn vệ sinh môi trường: Loại bỏ nơi sinh sản của ốc sên hoang dã, diệt chuột và kiểm soát môi trường sống quanh khu vực nuôi trồng.
• Khám và điều trị kịp thời: Khi có dấu hiệu bất thường sau khi ăn ốc sên, cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị sớm.

Tuân thủ các biện pháp trên giúp bảo vệ sức khỏe cá nhân và gia đình, đồng thời góp phần nâng cao ý thức an toàn thực phẩm trong cộng đồng.