Ăn Dưa Hấu Bị Ngộ Độc: Nguyên Nhân, Triệu Chứng & Cách Phòng Tránh Hiệu Quả

Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng ngộ độc khi ăn dưa hấu:

• Chất dư thừa từ phân bón nitrat: Việc bón phân nitrat quá mức giúp quả chín nhanh nhưng tích lũy trong dưa có thể chuyển thành nitrit khi vào đường tiêu hóa, tạo methemoglobin, gây giảm khả năng vận chuyển oxy trong máu và ngộ độc cấp tính nếu nồng độ cao.
• Vi khuẩn xâm nhập qua vỏ nứt hoặc cắt để lâu: Vỏ dưa có thể bị nứt trong quá trình vận chuyển, tạo điều kiện cho vi khuẩn Salmonella, E.coli… xâm nhập và phát triển mạnh nếu để qua đêm hoặc bảo quản không đúng cách.
• Ngộ độc nước (hydrat hóa quá mức): Dưa hấu chứa trên 90% nước, nếu ăn quá nhiều và uống thêm nước có thể gây mất cân bằng điện giải, ảnh hưởng chức năng thận và gây phù, sưng.
• Ăn quá lạnh hoặc để lâu dưới nhiệt độ không đúng: Ăn dưa hấu rất lạnh hoặc để lâu quá 12–24 giờ làm tăng nguy cơ kích ứng dạ dày, tiêu chảy, khó tiêu và nhiễm khuẩn.

Tóm lại, ngộ độc dưa hấu thường xuất phát từ việc tích lũy chất hóa học, nhiễm khuẩn và chế biến – bảo quản không đúng cách. Hiểu rõ các nguyên nhân giúp bạn chủ động phòng ngừa và thưởng thức dưa hấu an toàn, lành mạnh.

Dưới đây là những dấu hiệu chính cho thấy bạn hoặc người thân có thể bị ngộ độc sau khi ăn dưa hấu:

• Phản ứng dị ứng nhanh: nổi mẩn, mề đay trên da, ngứa môi, lưỡi hoặc cổ họng, ho khan; trong trường hợp nặng có thể thấy sưng mặt, khan tiếng.
• Rối loạn tiêu hóa:
  • Đau bụng, co thắt ruột.
  • Buồn nôn, nôn mửa.
  • Tiêu chảy, chướng bụng, chuột rút.
• Các dấu hiệu cấp tính: xuất hiện nhanh chỉ sau vài phút hoặc vài giờ, trong đó:
  • Sốt nhẹ đến cao, mệt mỏi.
  • Đau đầu, chóng mặt.
• Sốc phản vệ (hiếm nhưng nghiêm trọng):
  • Khó thở, thở khò khè.
  • Sưng lưỡi, họng, mặt.
  • Huyết áp tụt, chóng mặt, ngất xỉu; cần đưa đến bệnh viện kịp thời.

Gợi ý xử lý: Khi gặp các triệu chứng nhẹ, nên nghỉ ngơi, uống đủ nước; nếu xuất hiện sốc, khó thở, nôn nhiều hoặc tiêu chảy kéo dài, cần đến cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Dưới đây là một số trường hợp điển hình giúp bạn hình dung rõ ràng hơn về nguy cơ ngộ độc dưa hấu nếu không bảo quản và sử dụng đúng cách:

• Gia đình 3 bà cháu nhập viện sau khi ăn dưa hấu để trong tủ lạnh quá lâu (3–4 ngày), không bọc kín và để chung với thực phẩm sống – dẫn đến tiêu chảy, đau bụng và phải nhập viện cấp cứu.
• Bé gái 4 tuổi và ông cháu bị viêm dạ dày cấp do ăn dưa hấu để qua đêm trong tủ lạnh, bị nhiễm khuẩn salmonella hoặc E.coli gây sốt, tiêu chảy ra máu; sau 7 ngày điều trị tình trạng có chuyển biến tích cực.
• Nhiều trường hợp nhập viện ở Trung Quốc sau khi ăn dưa hấu ướp đá hoặc để qua đêm: sốt cao (40 °C), tiêu chảy, đau bụng, thậm chí sốc nhiễm trùng huyết; phần lớn phục hồi khi được chăm sóc y tế kịp thời.
• Thí nghiệm về nhiễm khuẩn từ dao, thớt, bảo quản tủ lạnh cho thấy: miếng dưa cắt để trong tủ lạnh 18–24 giờ sau khi dùng dao/thớt dùng chung có thể chứa đến 8.400 vi khuẩn/25 g – gấp nhiều lần so với cắt dao/thớt chuyên dụng.

Gợi ý phòng tránh: Luôn rửa kỹ vỏ, dao, thớt; bọc kín dưa sau khi cắt; bảo quản ngăn mát tủ lạnh dưới 4 °C; chỉ nên ăn trong vòng 2 ngày để giữ an toàn và chất lượng.

Dưới đây là những thói quen phổ biến nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ gây ngộ độc hoặc tổn hại sức khỏe khi ăn dưa hấu:

• Ăn quá nhiều cùng lúc: Dưa hấu chứa lượng đường, lycopene và kali cao; tiêu thụ vượt >500 g có thể gây đầy hơi, tiêu chảy, buồn nôn, ảnh hưởng tim mạch.
• Không rửa sạch vỏ trước khi bổ: Vỏ dưa có thể nhiễm vi khuẩn, bụi bẩn; nếu không rửa kỹ, dao bẩn sẽ lây vào phần ruột.
• Ăn dưa quá lạnh hoặc để lạnh quá lâu: Dưa bảo quản dưới nhiệt độ thấp hoặc ăn dưa lạnh có thể gây co mạch dạ dày, khó tiêu, loét hoặc chuột rút đường tiêu hóa.
• Ăn dưa đã bổ ra quá lâu: Để dưa ngoài không khí hoặc tủ lạnh quá 24 giờ dễ nhiễm khuẩn, biến chất gây đau bụng, tiêu chảy, nguy cơ ngộ độc.
• Kết hợp sai thực phẩm đồng thời: Ví dụ ăn dưa cùng chuối, hải sản, sử dụng lúc no hoặc khi cơ thể bị lạnh/cảm cúm – dễ gây đầy bụng, đau bụng, khó tiêu.

Lời khuyên: Nên ăn dưa hấu với lượng vừa phải (dưới 500 g/lần), rửa sạch vỏ và dụng cụ, bảo quản đúng cách, ăn ở nhiệt độ mát nhẹ; tránh ăn lúc bụng đói, lạnh hoặc kết hợp không phù hợp để giữ trọn vị ngon và an toàn.

Dù dưa hấu mang lại nhiều lợi ích, một số nhóm người cần thận trọng để tránh rủi ro sức khỏe:

• Người suy thận hoặc thận yếu: Hàm lượng nước và kali cao có thể gây phù, tăng gánh nặng cho thận.
• Người viêm loét dạ dày, trào ngược thực quản: Tính hàn và lycopene có thể kích thích co bóp, làm nặng tình trạng bệnh.
• Bệnh nhân tiểu đường: Đường tự nhiên cao trong dưa hấu có thể làm tăng đường huyết nhanh chóng.
• Người huyết áp cao hoặc thấp: Kali từ dưa có thể làm hạ huyết áp quá mức, gây ảnh hưởng tiêu cực.
• Phụ nữ mang thai và sản phụ: Tính hàn có thể gây tiêu chảy, nồng độ đường tăng cao dễ dẫn đến tiểu đường thai kỳ.
• Người bị cảm cúm, cảm lạnh, viêm loét miệng: Tính hàn có thể khiến cơ thể thêm lạnh, làm bệnh kéo dài hơn.
• Người cao tuổi hoặc rối loạn tiêu hóa như hội chứng ruột kích thích: Dưa hấu có thể gây đầy hơi, khó tiêu, không nên ăn quá nhiều.

Lời khuyên: Đối với các nhóm này, nên ăn lượng vừa phải (dưới 500 g/lần), tránh ăn quá lạnh, theo dõi phản ứng cơ thể và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần.

Thực hiện một số bước đơn giản dưới đây sẽ giúp bạn thưởng thức dưa hấu ngon, mát mà vẫn an toàn tuyệt đối:

• Chọn quả tươi, không dập nát: Ưu tiên dưa nguyên vỏ, không có vết nứt, không dùng trái đã bị tiêm hóa chất hay hư hỏng.
• Rửa và làm sạch trước khi bổ: Rửa vỏ dưới vòi nước chảy, lau khô và sử dụng dao, thớt sạch để tránh lây nhiễm khuẩn từ vỏ vào ruột.
• Cắt đúng lượng dùng: Chỉ bổ lượng dưa vừa đủ cho một lần ăn để tránh dư thừa và bảo quản lâu.
• Bảo quản trong tủ lạnh đúng cách:
  • Bọc kín hoặc dùng hộp thực phẩm để giảm tiếp xúc với nhiệt độ và vi khuẩn.
  • Đặt ở ngăn mát, nhiệt độ từ 4–10 °C; dùng trong vòng 24 tiếng, tốt nhất là trong 12–18 tiếng.
• Không để dưa tiếp xúc thực phẩm sống: Giúp tránh nhiễm chéo mùi và vi khuẩn từ các thực phẩm như thịt, hải sản.
• Ăn ở nhiệt độ mát nhẹ: Tránh ăn quá lạnh để tránh kích thích dạ dày, chuột rút hoặc tiêu chảy.

Gợi ý sáng tạo: Nếu dư nhiều, bạn có thể chế biến thành salad, nước ép hoặc sinh tố để tận dụng dưa đều và ngon, tránh lãng phí.