Sốt Nên Ăn Gì Uống Gì – Gợi Ý Thực Phẩm Bổ Sung Nhanh Hạ Sốt

Sốt là phản ứng tự nhiên của cơ thể trước các tác nhân như vi khuẩn, virus, nhiễm trùng, hoặc tác động môi trường (cháy nắng, sốc nhiệt...). Đây là cơ chế phòng vệ giúp tăng nhiệt độ cơ thể, tạo môi trường không thuận lợi cho vi sinh vật phát triển và kích hoạt hệ miễn dịch.

• Ngưỡng nhiệt độ: Thân nhiệt vượt mức ≥ 38 °C (đo ở nách hoặc miệng) được xem là sốt; ≥ 39 °C cần chú ý theo dõi.
• Triệu chứng thường gặp: Ớn lạnh, run rẩy, tiết mồ hôi, đau đầu, mệt mỏi, chán ăn, khát nước.
• Nguyên nhân:
  • Nhiễm virus (cảm cúm, cúm mùa)
  • Nhiễm khuẩn (viêm họng, viêm phổi)
  • Phản ứng sau tiêm chủng, sốc nhiệt, thuốc, hoặc bệnh tự miễn
• Vai trò: Hỗ trợ hệ miễn dịch, giảm sự phát triển của vi sinh vật.

Dù sốt là phản ứng có lợi, nhưng khi nhiệt độ tăng cao hoặc kéo dài, cần theo dõi kỹ và xử trí phù hợp để tránh mất nước, co giật, hoặc biến chứng. Trong nhiều trường hợp, việc bổ sung thực phẩm và thức uống đúng cách góp phần hỗ trợ hạ sốt cũng như phục hồi sức khỏe hiệu quả.

Chăm sóc dinh dưỡng khi sốt cần tuân thủ một số nguyên tắc sau để giúp cơ thể nhanh phục hồi và tránh mất nước:

• Bù đủ nước và điện giải: Uống đa dạng nước lọc, oresol, nước dừa hoặc nước ép trái cây để thay thế lượng nước và muối khoáng mất đi khi sốt.
• Ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu: Cháo, súp, canh nhẹ giúp cung cấp dưỡng chất mà không làm quá tải hệ tiêu hóa.
• Bổ sung đạm và vitamin: Chọn thực phẩm giàu protein (gà, cá, thịt nạc, sữa chua) kết hợp rau củ và trái cây giàu vitamin C để tăng sức đề kháng.
• Chia nhỏ bữa ăn: Ăn 5–6 bữa nhỏ mỗi ngày giúp cơ thể hấp thu tốt hơn và cung cấp năng lượng liên tục.
• Tránh thực phẩm gây nóng hoặc khó tiêu: Hạn chế uống nước đá, ăn món chiên rán, cay, nhiều dầu mỡ, trứng nặng,… để không làm tăng nhiệt hay gây áp lực lên tiêu hóa.

Tuân thủ đúng các nguyên tắc trên giúp hỗ trợ giảm nhiệt, duy trì cân bằng nước – điện giải, tăng sức đề kháng và đẩy nhanh hồi phục sức khỏe cho người bị sốt.

Khi bị sốt, việc lựa chọn loại đồ uống phù hợp vừa giúp bù nước – điện giải, vừa hỗ trợ hạ nhiệt và tăng cường hệ miễn dịch:

• Nước lọc tự nhiên: Uống đều đặn 1.5–2 lít/ngày, chia nhỏ giúp duy trì độ ẩm cho cơ thể và hỗ trợ trao đổi chất.
• Dung dịch Oresol hoặc nước điện giải: Bổ sung muối khoáng thiết yếu, giúp tránh mất cân bằng điện giải khi ra mồ hôi nhiều.
• Nước dừa tươi (không uống lạnh): Tự nhiên chứa kali, magiê, natri – bù điện giải nhanh, giúp giải nhiệt và tái tạo năng lượng.
• Trà hoa cúc ấm: Giúp thư giãn, giảm căng thẳng, hỗ trợ giấc ngủ và có thể nhẹ nhàng giảm viêm.
• Nước ép trái cây loãng (chanh, cam, bưởi): Cung cấp vitamin C và chất chống oxy hóa, tăng cường miễn dịch và bổ sung năng lượng nhẹ.

Lưu ý quan trọng: Tránh uống nước đá lạnh, đồ uống có cồn, trà đặc hoặc trà xanh vì dễ gây co mạch, kích thích thần kinh, làm tăng thân nhiệt, cản trở quá trình hạ sốt và thuốc điều trị. Uống từ từ, chia lượng nhỏ để cơ thể dễ hấp thu và ổn định nhanh chóng.

Khi bị sốt, chọn thực phẩm phù hợp giúp cơ thể dễ tiêu, bổ sung năng lượng và hỗ trợ phục hồi sức khỏe:

• Cháo loãng (gà, trắng, cá hồi): Dễ tiêu, giàu nước và đạm, hỗ trợ bù nước, tăng sức đề kháng.
• Súp gà, phở, bún nước: Cung cấp đạm, chất lỏng ấm, giúp giảm mệt mỏi, hỗ trợ hệ miễn dịch.
• Rau xanh & canh luộc: Các loại như mồng tơi, rau muống, cà chua giúp giải nhiệt, bổ sung vitamin và khoáng chất.
• Trái cây & sinh tố loãng: Cam, chanh, chuối, dâu… cung cấp vitamin C, chất điện giải và năng lượng vừa phải.
• Sữa chua: Bổ sung lợi khuẩn, tốt cho tiêu hóa, tăng miễn dịch; nên chọn sữa chua nguyên chất.

Tránh ăn trứng, đồ chiên rán, cay nóng và thực phẩm quá lạnh vì dễ làm tăng nhiệt và gây áp lực cho hệ tiêu hóa. Ăn chia nhiều bữa nhỏ, chú ý món ấm, dễ tiêu sẽ hỗ trợ cơ thể phục hồi nhanh hơn.

Khi bị sốt, tránh các loại thực phẩm sau để không làm cơ thể thêm mệt, nóng, hay ảnh hưởng đến quá trình hồi phục:

• Đồ chiên – rán, nhiều dầu mỡ: Khó tiêu, làm tăng gánh nặng lên hệ tiêu hóa và dễ gây đầy bụng, buồn nôn.
• Thức ăn cay nóng: Ớt, tiêu, gia vị nồng dễ làm cơ thể nóng thêm, không tốt khi đang sốt.
• Đồ uống có ga, nước lạnh, đá: Làm co mạch, giảm hấp thu nhiệt và thức uống, không giúp hạ sốt mà còn có thể làm rối loạn tiêu hóa.
• Trà đặc, cà phê, rượu bia: Chứa caffeine hoặc cồn gây kích thích thần kinh, dễ mất nước, gây khó chịu và đánh lừa cảm giác nhiệt cơ thể.
• Thực phẩm cứng, khô, khó nhai: Như bánh quy cứng, gà quay khô… khiến cơ thể phải dùng nhiều năng lượng để tiêu hóa.
• Trứng (đặc biệt là lòng đỏ sống): Có thể gây đầy hơi, khó tiêu và không phù hợp khi sốt, theo nhiều khuyến nghị dinh dưỡng.

Việc loại bỏ các thực phẩm này giúp bảo vệ hệ tiêu hóa, giảm áp lực cho cơ thể và hỗ trợ quá trình hạ sốt, phục hồi diễn ra nhẹ nhàng, nhanh chóng hơn.

Sau khi sốt, cơ thể có thể rơi vào nhiều trạng thái khác nhau như suy nhược, mất nước, hoặc còn triệu chứng tiêu hóa. Việc điều chỉnh dinh dưỡng dựa trên thể trạng cụ thể sẽ giúp hồi phục nhanh và toàn diện hơn:

• Thể trạng suy nhược, mệt mỏi kéo dài: Tăng cường năng lượng với cháo gà hầm, súp thuốc bắc, long nhãn – hạt sen; bổ sung đạm dễ tiêu từ thịt nạc, cá, sữa chua và các loại hạt nhẹ nhàng, giàu vi chất.
• Mất nước hoặc tiêu chảy sau sốt: Uống oresol, nước gạo/lúa mạch và nước dừa để nhanh chóng bù điện giải; ăn nhẹ cháo loãng, bánh mì mềm, chuối để bổ sung năng lượng và ổn định tiêu hóa.
• Sốt xuất huyết hoặc giảm tiểu cầu: Tập trung thực phẩm giàu sắt (gan, đậu, rau lá xanh), vitamin C-K (cam, ổi, cải xoăn), đạm (thịt, cá, trứng, sữa) để tăng tiểu cầu và hỗ trợ đông máu.
• Phục hồi nhẹ nhàng sau sốt virus thông thường: Chu trình ăn uống bao gồm 3 bữa chính + 2 phụ; chọn các món lỏng ấm như súp gà, cháo trắng, rau luộc, sữa chua; kết hợp nước ép trái cây để hỗ trợ miễn dịch và tiêu hóa.

Việc điều chỉnh linh hoạt theo từng giai đoạn thể trạng sau sốt sẽ hỗ trợ cơ thể hồi phục nhanh, tránh suy nhược kéo dài, giảm nguy cơ rối loạn điện giải hoặc mất sức.

Từ góc nhìn của giáo viên, đặc biệt giáo viên mầm non và tiểu học, việc chọn chế độ dinh dưỡng cho trẻ khi sốt không chỉ mang ý nghĩa y học mà còn liên quan đến tâm lý, thói quen ăn uống và khả năng phục hồi nhanh học tập:

• Khơi gợi tâm lý ăn uống: Món ăn mềm, ngọt nhẹ như cháo hoa quả, sữa chua mật ong giúp trẻ cảm thấy dễ chịu, hào hứng và dễ tiêu hóa.
• Giữ lịch sinh hoạt ổn định: Bổ sung nước và thức ăn nhẹ theo khung giờ học để không xáo trộn nếp ăn, giấc ngủ và sinh hoạt ở lớp.
• Tăng kết nối giao tiếp: Giáo viên có thể vừa cho trẻ uống vừa trò chuyện nhẹ nhàng, giảm lo lắng, giúp trẻ ăn uống tự nhiên, thoải mái hơn.
• Quan sát dấu hiệu cải thiện: Giáo viên dễ nhận biết trẻ ăn uống tốt, ít mệt mỏi thì cần tăng dần dinh dưỡng; nếu trẻ vẫn chán ăn hoặc yếu, nên báo phụ huynh và đề xuất khám bác sĩ.

Việc ứng dụng dinh dưỡng kết hợp kỹ năng chăm sóc mềm dẻo và quan sát tinh tế sẽ giúp trẻ phục hồi nhanh hơn cả về thể chất và tinh thần, đồng thời duy trì nhịp sinh hoạt ổn định để sớm quay trở lại lớp học.

Tóm lại, dinh dưỡng khi sốt cần được cân bằng giữa việc bù đủ nước – điện giải, cung cấp đạm, vitamin và khoáng chất qua các món ăn lỏng dễ tiêu.

• Bù nước và điện giải: Uống đủ nước lọc, oresol, nước dừa, nước ép trái cây để tránh mất nước và hỗ trợ hạ sốt.
• Ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu: Cháo, súp, canh rau vừa dễ tiêu hóa, vừa cung cấp chất dinh dưỡng, cần thiết khi cơ thể mệt mỏi.
• Bổ sung đạm và vitamin: Đạm nhẹ như gà, cá, sữa chua; cùng rau xanh, trái cây giàu vitamin C tạo điều kiện hồi phục tốt hơn.

Lời khuyên cuối cùng: Nên ăn chia nhỏ nhiều bữa, ưu tiên món ấm, mềm, dễ tiêu và theo dõi cơ thể sát sao. Nếu sốt kéo dài, cao trên 39 °C, co giật, tiêu chảy hoặc có dấu hiệu bất thường, cần nhanh chóng tìm đến cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị kịp thời.