Người Chạy Thận Nên Ăn Gì: 7+ Thực Phẩm Vàng Giúp Hỗ Trợ Sức Khỏe

Chế độ ăn cho người chạy thận cần tập trung vào việc cân bằng dinh dưỡng – kiểm soát tối ưu nước, điện giải và chất thải, đồng thời đảm bảo đủ năng lượng để duy trì sức khỏe và hỗ trợ quá trình lọc máu.

• Đủ năng lượng (25–35 kcal/kg/ngày): Giúp tránh suy dinh dưỡng và duy trì trọng lượng lý tưởng.
• Cân bằng nước và điện giải: Hạn chế natri (<1500 mg/ngày), kali (~2000 mg/ngày) và phốt pho (<1000 mg/ngày); kiểm soát lượng chất lỏng để tránh phù, tăng huyết áp.
• Protein chất lượng cao: Ưu tiên thịt nạc, cá, trứng, sữa ít béo; liều lượng khoảng 1–1,4 g/kg/ngày tùy tần suất lọc máu.
• Chất béo lành mạnh: Sử dụng dầu thực vật (ô liu, hạt cải), tránh mỡ bão hòa và đồ chiên rán.
• Bổ sung vitamin, khoáng chất: Như vitamin B, C, canxi, sắt qua rau quả và thực phẩm theo hướng dẫn chuyên gia.
• Giảm thực phẩm chế biến: Loại bỏ đồ đóng hộp, muối mặn, thực phẩm giàu phốt pho và kali; ưu tiên thực phẩm tươi, tự chế biến.

Protein chất lượng cao là chân ái cho người chạy thận, giúp bổ sung lượng đạm đã mất qua lọc máu và tạo ra ít chất thải, giảm áp lực lên thận.

• Nguồn động vật ưu tiên: thịt nạc như ức gà bỏ da, cá, thịt bò nạc, lòng trắng trứng, sữa ít béo – cung cấp đầy đủ 9 axit amin thiết yếu.
• Lượng khuyến nghị tối ưu: – chạy thận 1 lần/tuần: khoảng 1 g/kg/ngày
  – 2 lần/tuần: 1.2 g/kg/ngày
  – 3 lần/tuần: 1.4 g/kg/ngày.
• Kiểm soát phốt pho & natri: Hạn chế thịt chế biến sẵn như xúc xích, giăm bông, thịt hộp – thường chứa nhiều muối và phốt pho.
• Lựa chọn thực vật kết hợp: đậu phụ, các loại đậu và hạt – bổ sung đa dạng acid amin, lưu ý kiểm soát lượng kali và phốt pho.
• Chia nhỏ bữa ăn: dùng đủ lượng đạm mỗi ngày nhưng phân bố đều vào các bữa để cải thiện hấp thu, tránh quá tải thận.
• Tham khảo chuyên gia: Luôn điều chỉnh theo tình trạng sức khỏe, xét nghiệm và hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

Kết hợp các nguồn protein đa dạng, chất lượng cao và kiểm soát lượng phù hợp giúp người chạy thận duy trì cơ bắp, tăng sức đề kháng, sống vui khỏe mỗi ngày.

Người chạy thận cần nguồn năng lượng ổn định trong khi hạn chế gánh nặng cho thận. Việc chọn tinh bột và chất béo phù hợp giúp cân bằng calo, kiểm soát đường huyết và bảo vệ tim mạch.

• Tinh bột tinh tế, đạm thấp: Ưu tiên gạo, mì, miến, phở dưới 200 g/ngày; khoai lang, khoai sọ, sắn – giúp cung cấp calo mà không làm tăng đạm quá mức.
• Ngũ cốc chọn lọc: Bulgur, kiều mạch và các sản phẩm từ lúa mì nguyên hạt ít phốt pho, kali, giàu vitamin nhóm B và magie.
• Chất béo tốt (25–35 % tổng calo):
  • Không bão hòa đơn: dầu ô liu, dầu cải, dầu mè – hỗ trợ tim mạch, chống viêm.
  • Không bão hòa đa (omega‑3): cá hồi, cá mòi, cá thu – cải thiện sức khoẻ mạch máu, giảm viêm.
• Giảm tối đa chất béo xấu: Hạn chế mỡ động vật, dầu dừa, chất béo chuyển hóa từ đồ chiên rán, bánh ngọt để tránh xơ vữa mạch và căng thận.

Bằng cách kết hợp tinh bột lành mạnh và chất béo tốt, người chạy thận có thể duy trì đủ năng lượng, ổn định chuyển hóa và góp phần bảo vệ sức khỏe dài lâu.

Kiểm soát muối và lượng nước là hai yếu tố then chốt giúp người chạy thận duy trì huyết áp ổn định, chống phù nề và bảo vệ tim mạch trong suốt quá trình điều trị.

• Giảm muối (natri dưới 2.300 mg/ngày): tránh nêm thêm muối, thực phẩm chế biến sẵn, đồ đóng hộp; thay thế bằng thảo mộc, tỏi, chanh để tăng hương vị mà không cần muối.
• Hạn chế tối đa thức ăn nhiều natri: như thịt xông khói, xúc xích, cá khô, nước sốt đóng chai, súp đóng hộp.
• Kiểm soát lượng nước uống: tính theo cân khô và chỉ uống đủ để tăng cân giữa các lần lọc máu không quá 1 kg/ngày; tổng lượng chất lỏng \(L_{uống} = L_{tiểu} + 10\text{–}15\text{ ml/kg}\).
• Chia nhỏ lượng nước trong ngày: dùng cốc nhỏ, chia nhiều lần, đong chính xác, dùng mẹo như ngậm chanh hoặc súc miệng để tránh khát.
• Tránh thức ăn chứa nhiều nước: như canh, súp, nước sốt, kem, trái cây nhiều nước… nên tính vào tổng chất lỏng nạp vào.

Tuân thủ nguyên tắc này giúp người chạy thận kiểm soát cân nặng giữa các lần lọc, giảm phù, ổn định huyết áp và góp phần nâng cao chất lượng điều trị lâu dài.

Người chạy thận cần hạn chế tối đa kali và photpho để tránh tích tụ gây tổn thương tim mạch và loãng xương. Dưới đây là danh sách các thực phẩm giàu năng lượng, ít khoáng chất này để bạn lựa chọn an toàn và đa dạng.

• Giảm trái cây và rau củ giàu kali: Tránh chuối, cam, bơ, khoai tây, cà chua, rau cải đậm.
• Sử dụng phương pháp “lọc kali”: Ngâm & luộc khoai tây, cà chua... giúp giảm khoảng 50 % kali.
• Ưu tiên rau củ trái cây ít khoáng: Chọn thực phẩm có hàm lượng kali <150 mg và photpho <100 mg/100 g, ăn từng phần nhỏ.
• Tham khảo chuyên gia: Tùy tình trạng, bác sĩ có thể kê thuốc gắn photpho, điều chỉnh khẩu phần để giữ cân bằng chất điện giải.

Nhờ lựa chọn thông minh và chế biến thích hợp, người chạy thận có thể kiểm soát kali và photpho hiệu quả, hỗ trợ điều trị và duy trì chất lượng sống tích cực.

Người chạy thận dễ bị thiếu hụt vitamin và khoáng chất do hạn chế nhóm thực phẩm và mất qua lọc máu. Bổ sung đúng cách giúp tăng cường miễn dịch, bảo vệ xương và duy trì năng lượng.

• Vitamin nhóm B (B6, B12, folate): Tham gia chuyển hóa năng lượng, tạo máu. Nguồn: thịt gia cầm, cá, trứng, sữa, ngũ cốc tinh chế.
• Vitamin C: Chống oxy hóa, hỗ trợ hấp thu sắt, tăng miễn dịch. Nguồn: dâu, cam, ớt chuông, cải bó xôi.
• Canxi & Vitamin D: Giúp bảo vệ xương, đặc biệt quan trọng vì photpho cao có thể làm mất canxi. Có thể bổ sung qua sữa ít béo, cá nhỏ, hoặc theo hướng dẫn bác sĩ.
• Sắt: Ngăn ngừa thiếu máu do thận; hấp thụ tốt hơn khi kết hợp vitamin C. Nguồn: thịt nạc, gan, hải sản.

• Lưu ý từ chuyên gia: Tránh tự dùng vitamin A, E, K vì dễ tích tụ – chỉ bổ sung khi có chỉ định.
• Sử dụng viên bổ sung đặc hiệu: Dạng B-complex, sắt, vitamin D, canxi… được bác sĩ kê khi xét nghiệm cho thấy thiếu.
• Ưu tiên thực phẩm tự nhiên: Cân bằng nguồn thực phẩm tươi để hỗ trợ hấp thu và giảm tích tụ chất phụ gia.

Việc bổ sung vitamin và khoáng chất hợp lý – kết hợp qua thực phẩm và theo lời khuyên chuyên gia – giúp người chạy thận nâng cao chất lượng sống, hạn chế biến chứng và duy trì sức khỏe ổn định.

Dưới đây là gợi ý thực đơn đơn giản, cân đối dinh dưỡng và phù hợp với người chạy thận, giúp bạn dễ dàng áp dụng hàng ngày trong khi vẫn kiểm soát tốt năng lượng, đạm, muối, kali và phốt pho.

Lưu ý bổ sung và kiểm soát:

• Muối < 5 g/ngày, sử dụng gia vị tự nhiên (hành, tỏi, thảo mộc).
• Uống nước vừa đủ, tránh tăng cân qua 1 kg giữa các đợt lọc.
• Giữ đạm khoảng 1,2–1,4 g/kg/ngày tùy số lần lọc.
• Chia nhỏ bữa giúp hấp thu tốt và giảm gánh nặng cho thận.

Thực đơn mẫu này có thể điều chỉnh linh hoạt theo cân nặng, xét nghiệm và lời khuyên chuyên gia, giúp người chạy thận sống khỏe cùng dinh dưỡng cân đối mỗi ngày.

Chọn trái cây và đồ ăn chế biến phù hợp giúp người chạy thận vẫn nhận đủ chất nhưng tránh được khoáng chất gây hại, giữ sức khỏe ổn định, tinh thần tích cực.

• Trái cây nên chọn: Táo, lê, dâu tây, việt quất, dứa, nho tươi, mận, quả mọng… chứa <150 mg kali/100 g và phốt pho thấp, giàu chất xơ, vitamin, chất chống oxy hóa.
• Trái cây nên hạn chế/không ăn: Chuối, cam, bơ, kiwi, xoài, quả sấy khô – rất giàu kali, đường, photpho, dễ gây rối loạn điện giải và tim mạch.
• Cách ăn vừa phải: Mỗi ngày chỉ nên ăn 75–100 g trái cây, chia nhỏ bữa; ngâm/lột vỏ nếu cần để giảm phần khoáng chất.
• Kiểm tra thành phần chế biến: Tránh thực phẩm chế biến sẵn có nhiều muối, chất bảo quản, sốt đóng chai; dùng gia vị tự nhiên và chế biến tại nhà để kiểm soát natri.
• Tính toán khối lượng chất lỏng: Trái cây mọng nước như dưa hấu, dứa… cũng tính vào tổng chất lỏng; uống đủ nhưng không vượt mức khuyến nghị.

Nhờ lựa chọn thông minh và kiểm soát khẩu phần, người chạy thận vẫn có thể thưởng thức trái cây yêu thích và đồ ăn chế biến hợp lý mà không làm tăng gánh nặng lên thận.

Việc theo dõi định kỳ cùng bác sĩ giúp người chạy thận điều chỉnh chế độ ăn phù hợp từng giai đoạn điều trị, đảm bảo vừa đủ dinh dưỡng vừa kiểm soát tốt các chỉ số sức khỏe.

• Xét nghiệm máu định kỳ: ure, creatinin, điện giải đồ (natri, kali, photpho), hemoglobin… nên làm mỗi 2–4 tuần để theo dõi chức năng thận và cân chỉnh khẩu phần ăn.
• Theo dõi cân nặng khô: cân sau lọc máu là trọng lượng chuẩn; không để tăng > 1 kg giữa các lần lọc để tránh tích nước không kiểm soát.
• Điều chỉnh protein: tùy số lần lọc máu/tuần – thường từ 1–1,4 g/kg/ngày – và theo kết quả ure, albumin để cân chỉnh lượng đạm phù hợp.
• Điều chỉnh kali, natri, photpho: dựa vào điện giải đồ – ví dụ nếu kali tăng, cần giảm nguồn thực phẩm giàu kali như chuối, cam; nếu photpho cao, giảm sữa, các loại hạt.
• Điều chỉnh chất lỏng: theo lượng nước tiểu 24 h và cân nặng khô, điều chỉnh lượng nước uống/ngày để giữ cân không tăng quá 1 kg.
• Hợp tác chuyên gia: Luôn trao đổi với bác sĩ/ chuyên gia dinh dưỡng, điều chỉnh chế độ ăn dựa vào xét nghiệm, tình trạng huyết áp, phù, mệt mỏi…

Thói quen theo dõi và điều chỉnh thường xuyên giúp người chạy thận duy trì sức khỏe ổn định, kiểm soát biến chứng và cải thiện chất lượng sống mỗi ngày.