Người Bị Bệnh Lao Nên Ăn Gì – Bí quyết dinh dưỡng giúp hồi phục nhanh

Người bệnh lao cần tuân thủ những nguyên tắc dinh dưỡng sau để hỗ trợ hồi phục sức khỏe:

• Cân bằng năng lượng theo thể trạng: Điều chỉnh lượng calo phù hợp với chỉ số BMI. Nếu gầy, cần ăn nhiều hơn để đạt BMI ≥ 18.5; nếu cân nặng bình thường, giữ ổn định khẩu phần.
• Đa dạng đủ 4 nhóm dinh dưỡng: Mỗi bữa nên có đủ carbohydrate (đường, tinh bột), protein (đạm), chất béo lành mạnh, vitamin và khoáng chất để nâng cao miễn dịch.
• Thường xuyên thay đổi món ăn: Chia nhỏ bữa, biến tấu món để kích thích ăn ngon và giúp tiêu hóa tốt hơn.
• Bổ sung vi chất thiết yếu: Đặc biệt chú trọng sắt, kẽm, và các vitamin A, B, C, E, K để hỗ trợ phục hồi và tăng sức đề kháng.
• Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa: Chọn rau củ, trái cây chín, cháo/súp, tránh đồ ăn quá nhiều dầu mỡ, cay nóng hoặc kích thích gây ho, ảnh hưởng thuốc chữa lao.

Để hỗ trợ quá trình hồi phục cho người bị bệnh lao, chế độ ăn cần tập trung vào những nhóm thực phẩm sau:

• Protein chất lượng cao: từ trứng, thịt nạc (gà, bò, heo), cá, đậu hạt giúp phục hồi mô, duy trì cơ bắp và tăng cường miễn dịch.
• Carbohydrate phức hợp và chất béo tốt: gạo lứt, ngũ cốc nguyên hạt, dầu ô liu, bơ, các loại hạt cung cấp năng lượng đều và hỗ trợ hấp thu vitamin.
• Rau củ và trái cây màu sắc: (cà rốt, cà chua, xoài, cam, đu đủ…) giàu vitamin A, C, E, K cùng chất chống oxy hóa, giúp tăng đề kháng & bảo vệ niêm mạc.
• Thực phẩm giàu khoáng chất:
  • Kẽm: hải sản, lòng đỏ trứng, đậu Hà Lan, thịt lợn nạc.
  • Sắt: gan, thịt bò, nấm hương, mộc nhĩ, đậu đỗ.
  • Kali và selenium: rau xanh, khoai tây, sữa, hạt vừng giúp cân bằng điện giải và chức năng men chống oxy hóa.
• Thực phẩm giàu vitamin nhóm B: ngũ cốc nguyên hạt, thịt gà, cá, khoai tây, chuối giúp giảm mệt mỏi, hỗ trợ chuyển hóa năng lượng và hệ thần kinh.

Chia nhỏ bữa ăn, đa dạng món để dễ ăn, dễ tiêu hóa và đảm bảo hấp thu đầy đủ dưỡng chất.

Thực đơn mẫu dưới đây được xây dựng theo 2 giai đoạn: giai đoạn cấp (đang ho, chán ăn) và giai đoạn phục hồi (sau khi bắt đầu điều trị, sức khỏe cải thiện).

• Tăng cường chất đạm: từ thịt nạc, cá, trứng để phục hồi mô và miễn dịch.
• Carbohydrate phức hợp: gạo lứt, yến mạch, mì gạo cho năng lượng đều.
• Rau củ đa dạng: cà rốt, cải xanh, bí đỏ cung cấp vitamin A, C, E, K.
• Chia nhỏ bữa ăn: 4–5 bữa/ngày giúp tiêu hóa tốt, tránh đầy bụng.
• Uống đủ nước: 2–3 lít/ngày, có thể bổ sung nước dừa để thay điện giải giai đoạn cấp.

Khi kết hợp dinh dưỡng và điều trị, người bệnh lao cần chú ý ăn uống đúng cách để thuốc phát huy hiệu quả và hạn chế tác dụng phụ.

• Không ăn cùng thức ăn gây cản trở hấp thu thuốc: tránh uống thuốc khi bụng đầy dầu mỡ hoặc uống cùng sữa, thức uống giàu canxi vì có thể làm giảm hấp thu thuốc chống lao.
• Uống thuốc đúng giờ, đủ liều: tuân thủ phác đồ “3Đ” – Đúng liều, Đều đặn mỗi ngày, Đủ thời gian giúp thuốc đạt hiệu quả tối ưu, giảm nguy cơ kháng thuốc.
• Bổ sung nước và vitamin nhóm B: nhiều thuốc lao có thể gây tổn thương thần kinh (như neuropathy), nên ăn đủ vitamin B6 từ thịt gà, cá, khoai tây, đậu để giảm nguy cơ này.
• Theo dõi phản ứng phụ: nếu có các triệu chứng như buồn nôn, vàng da, tiêu chảy, ù tai... cần báo ngay bác sĩ, đồng thời điều chỉnh chế độ ăn để hỗ trợ tiêu hóa và chức năng gan.
• Kiêng một số đồ ăn khiến thuốc không hiệu quả: tránh rượu bia, cà phê, trà đặc, thức ăn quá cay nóng vì dễ gây kích thích hô hấp, tăng tương tác thuốc – dinh dưỡng không mong muốn.
• Canh chỉnh dinh dưỡng theo giai đoạn điều trị: giai đoạn cấp nên ưu tiên thức ăn lỏng, dễ tiêu; giai đoạn phục hồi tăng đạm, vitamin, khoáng chất để hỗ trợ chức năng gan và hệ miễn dịch.

Để hỗ trợ quá trình điều trị và giảm triệu chứng, người bệnh lao nên chú ý hạn chế hoặc tránh các nhóm thực phẩm sau:

• Đồ ăn cay nóng, gia vị mạnh: ớt, tiêu, gừng, mù tạt... dễ kích thích đường hô hấp, làm ho nhiều hơn và kéo dài.
• Đồ chiên xào, nhiều dầu mỡ và thực phẩm chế biến sẵn: thức ăn nhanh, đồ hộp, thịt mỡ... khó tiêu, gây đầy bụng và giảm hấp thu dưỡng chất.
• Đồ uống có chất kích thích: rượu, bia, cà phê, trà đặc, thuốc lá… có thể làm rối loạn thần kinh, sốt kéo dài, giảm hiệu quả thuốc.
• Thức ăn ngọt nhiều đường: bánh kẹo, nước ngọt… có thể làm suy yếu miễn dịch, nên dùng có kiểm soát.
• Rau chân vịt (rau bó xôi): chứa axit oxalic có thể tương tác với thuốc và ảnh hưởng hấp thụ canxi, nên hạn chế.

Tùy theo vị trí và mức độ tổn thương, người bệnh lao nên điều chỉnh khẩu phần để phù hợp và tối ưu hóa dinh dưỡng:

Luôn phối hợp chế độ dinh dưỡng với tư vấn bác sĩ để điều chỉnh phù hợp từng giai đoạn và thể trạng cá nhân.

Để hỗ trợ quá trình điều trị lao hiệu quả hơn, người bệnh nên kết hợp dinh dưỡng đầy đủ với lối sống lành mạnh và khoa học:

• Ăn uống đa dạng – vận động nhẹ nhàng: Kết hợp khẩu phần cân bằng với các món từ rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc; đồng thời đi bộ hoặc tập kéo giãn phù hợp giúp cải thiện tiêu hóa và tăng cường sức đề kháng.
• Ngủ đủ – giảm căng thẳng: Giấc ngủ sâu từ 7‑8 giờ mỗi đêm và thực hành thư giãn (thiền, hít thở) giúp hỗ trợ hệ miễn dịch và tăng khả năng hồi phục.
• Uống đủ nước và vệ sinh: Duy trì 2‑3 lít nước mỗi ngày, ăn chín uống sôi, vệ sinh tay sạch trước khi ăn và sau đi vệ sinh, giúp cải thiện chức năng đường tiêu hóa và ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Giữ môi trường sống thoáng và an toàn: Sống trong phòng thông thoáng, mang khẩu trang khi ra ngoài, không hút thuốc, uống rượu và hạn chế tiếp xúc để tránh tái nhiễm và lây lan.
• Hỗ trợ về tinh thần: Người thân cần động viên, chia sẻ, giúp bệnh nhân duy trì tâm lý tích cực, giảm lo âu, từ đó tăng tuân thủ điều trị và ăn uống tốt hơn.